home aktualności o nas o dziedzictwie projekty partnerzy nieruchomości
     

   
  II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej w Zamościu  
   start        program        szkolenia        galeria        media o nas        poprzednie edycje programu        kontakt    
     
"Przywróćmy Pamięć" edycja 2008-2009

GORZÓW WLKP - I liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki linia

Kim jesteśmy

I liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki

Co robimy w ramach projektu

W ramach projektu zorganizowaliśmy klasową wycieczkę do Krakowa. Zgodnie z jej programem poza licznymi zabytkami na terenie miasta i okolic, zwiedziliśmy także Kazimierz w Krakowie. Wraz z panią przewodnik Anną Kaperą obejrzeliśmy znajdujące się tam synagogi, m.in. Starą Synagogę, Synagogę Izaaka i Remuh, a także cmentarz Remuh, Kościół św. Katarzyny, Kościół Paulinów na Skałce oraz dom Heleny Rubinstein. Czując się w moralnym obowiązku postanowiliśmy również zwiedzić obóz koncentracyjny Auschiwtz-Birkenau, z którym nieodzownie wiąże się historia Żydów na terenie naszego kraju.

mapkaa_400

synagoga_k._400 Synagoga Izaaka.

dsc_6523_400 Cmentarz Remuh.

kirkut_400 Macewa na cmentarzu Remuh.

remuh_400 Synagoga Remuh.

helena_r._400 Dom Heleny Rubinstein.

kazimierz_400 Wykład pani przewodnik podczas zwiedzania Kazimierza.

auschwitz_400 Brama KL Auschwitz-Birkenau.

 

7.listopada 10 osób z naszej klasy wzięło udział w organizowanym przez Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej w Gorzowie, sympozjum "Śladami pamięci - obecność Żydów w dziejach Gorzowa". Sympozjum to zostało zorganizowane w 70. rocznicę Nocy Kryształowej. Składało się ono z kilku wykładów prowadzonych przez m.in. dr. Pawła Leszczyńskiego, mgr. Jerzego Sygneckiego, p. Zdzisława Linkowskiego czy p.naczelnik Lidię Przybyłowicz. Przedstawili oni słuchaczom genezę wydarzeń z 1938 roku, historię gorzowskiej synagogi czy chociażby wydarzeń marcowych z 1968r.

sympozjum_400

 

 

Emanuel Lasker- Szachowy mistrz, Żyd, Niemiec, Polak, … ?            

Przodkowie Emanuela Laskera wywodzą się z niewielkiego miasteczka Łask. W drugiej połowie XVIII w. trzej bracia wyemigrowali z Łasku do różnych miast: jeden do Barlinka, drugi do Jarocina, trzeci do Kępna. Przybyszów zaczęto nazywać „Laskerami”, jako wywodzących się z Łasku.             W połowie XIX w. w Barlinku żyło około trzydzieści żydowkich rodzin, którzy posiadali własny cmentarz, położony na szczycie Żydowskiej Góry nad brzegiem jeziora i synagogę. Od pewnego czasu ich duchowym przewodnikiem był rabin o nazwisku Lasker. Był on uważany za człowieka mądrego i przybył tu z rodziną ok. dwadzieścia lat wcześniej uciekając przed pogromem z miejsca poprzedniego zamieszkania. Jego syn, Michaelis Aaron pełnił funkcje nauczyciela w żydowskiej szkole. W 1860r. Michaelis Lasker ożenił się z Rosalie Israelsohn. Oboje pochodzili ze znamienitych rodzin. Zamieszkali przy ulicy Chmielnej 7, w bezpośrednim sąsiedztwie barlineckiego szpitala. Praca Michaelisa, jako nauczyciela nie przynosiła wielu dochodów, więc wkrótce mężczyzna zajął się stolarką, co  stało się głównym źródlem utrzymania rodziny. Michaelis i Rosalie mieli czworo dzieci: Bertholda, Theophilię, Amalię Theklę i najmłodszego, Immanuela.  

          Immanuel przyszedł na świat w wigilijne popołudnie 1868r. Do obrządku starozakonnego został przyjęty 1 stycznie 1869r. W synagodze przy ul. Górnej, gdzie ojciec piastował już funkcję kantora bądź rabina. Michaelis był znany, jako człowiek o dobrym sercu, lecz nie był zbyt majętny. Immanuel wychował się więc w ubóstwie, lecz rodzice otaczali go całym bogactwem duchowym na jakie tylko było ich stać. Chłopiec od najmłodszych lat wykazywał ponadprzeciętną inteligencję. Zaskakujący może być fakt, że już w wieku kilku lat potrafił błyskawicznie przemnażać w pamięci liczby dwucyfrowe.       

     Lata dzieciństwa Immanuel spędzał w towarzystwie starszego o 8 lat brata, Bertholda. Chłopcy często wyprawiali się w podbarlineckie lasy i podziwiali uroki okolicy. Być może dlatego w późniejszych latach swego życia szachista wspominał miejsce swego dzieciństwa. Bracia fascynowali się także grą w szachy, a ponieważ nie mogli sobie na nie pozwolić, często chodzili na polanę i tam Berthold rysował szachownicę. Marzeniem Michaelisa i Rosalie było dać wykształcenie synom i zapewnić im bezpieczną przyszłość. Nie było to takie proste, ponieważ wtedy na jedną rodzinę w Barlinku przypadało tylko jedno miejsce pracy, najczęściej dziedziczne. W końcu Laskerom udało zebrać się trochę pieniędzy i wysłali starszego syna, Bertholda do szkoły w Berlinie. Chłopiec utrzymywał się tam dzięki korepetycjom, ale głównie dzięki grze w szachy w niedużej berlińskiej kawiarence. Immanuel pobierał naukę w żydowskiej szkole przy synagodze. W końcu trafił też do szkoły elementarnej, która mieściła się przy obecnej ul. Padarewskiego i była jedną z dwóch szkół tego typu w Barlinku. Prawdopodobnie to tam po raz pierwszy chłopiec został zarejestrowany pod imieniem Emanuel. W szkole chłopiec należał do klasy tzn. pantoflarzy, do której należały dzieci „alkoholików i innej biedoty”, jak pisał dawny uczeń tej szkoły Reinhold Berger. Dzieci w tej klasie miały niższy poziom nauczania. Po ukończeniu szkoły Emanuel wyjechał do brata do Berlina, ponieważ chciał rozpocząć naukę w gimnazjum, wybrano Gimnazjum Realne św. Zofii. Nauczyciele zachwyceni poziomem jego wiedzy w czasie egzaminów wstępnych przydzielili go o dwie klasy wyżej niż pozwalał na to jego wiek. Pewnego dnia Emanuel jednak zachorował. Trafił do szpitala i tam z nudów zaczął ponownie grać w szachy, które otrzymał w podarunku od brata Bertholda. Chłopcy prowadzili w Berlinie skromne życie na skraju ubóstwa. Pieniądze zarabiali przede wszystkim grywając w szachy w kawiarniach. Opowieści o stylu życia młodych Laskerów szybko dotarły do Barlinka, w którym szachowe zajęcie Bertholda zostało uznane za  zbyt „rozwiązłe”. Rodzice w końcu zdecydowali się zabrać Emanulela od brata z Berlina i wysłali go do szkoły w Gorzowie Wielkopolskim. Początkowo umiejscowiono go w małej prywatnej szkole, a następnie w gorzowskim gimnazjum realnym mieszczącym się przy ówczesnej ulicy Zamkowej (teraz Obotryckiej). Nauczycielem matematyki w szkole był prof. Kewitz, który był pasjonatą gry w szachy. To właśnie on umiejętnie podsycił w chłopcu pasję do szachów. W końcu Emanuel stał się lepszym graczem od swego mistrza. Na Święta Wielkanocne 1888r. Emanuel wrócił do domu skończywszy szkołę.     

       Wakacje spędził w rodzinnym Barlinku, ciesząc się towarzystwem rodziny. Następnie udał się na studia na wydziale matematyki i filozofii Uniwersytetu Berlińskiego. Na studia zarabiał wygrywając w turniejach szachowych, już dużo znaczniejsze kwoty niż w berlińskich kawiarniach. Pierwsze sukcesy odnosił we Wrocławiu. Podróżuje po całej Europie, a następnie po Stanach Zjednoczonych i Kanadzie i zdobywa sławę międzynarodową. Po pięciu latach grania w szachy Lasker stał się szachową gwiazdą. Mistrzem po raz pierwszy został tak nazwany przez Wilhelma Steinitza, po wygranej z nim partii w Montrealu. Zwycięstwo przyjęto entuzjastycznie w Stanach, natomiast w Europie dość sceptycznie i z niedowierzaniem. Jednak część sławy spada też na rodzinny Barlinek. Po raz pierwszy w historii miejscowości ludzie z odległych kontynentów przemierzali palcami mapę w poszukiwaniu ledwie widocznego punkciku podpisanego małymi literami: Barlinek.

            W 1911r. Lasker ożenił się z Martą Kon i osiada się z nią w Niemczech, ktre w tym czasie przygotowują się do I wojny światowej. Emanuel nie chce brać jednak udziały w barbarzyńskich czynach. Po jakimś czasie zaprzyjaźnia się z Albertem Einsteinem i obaj żydowscy uczeniu zostają w przyszłości przyjaciółmi wspólnie dzieląc los emigrantów wypędzonych z Europy przez nazistów.            

Emanuel Lasker był szachowym mistrzem w latach 1894- 1921r. W 1921r. Udaję się na pojedynek z Capablanką na Kubie i po 27 latach dzierżawienie tytułu mistrza świata zostaje pokonany.           

Po śmierci ojca Lasker jeszcze raz wraz z żoną odwiedza rodzinny Barlinek. Wciąż tęskni za szachami i z ochotą udaje się na II Turniej Moskiewski z żoną. Tam dowiaduje się, że władze hitlerowskie zatrzasnęły przed nim możliwość powrotu. Na mocy ustaw norymberdzkich Żydom odbierano fabryki, palono synagogi i wyrzucano ich z domów. Emanuel żył w ciągłym strachu. Dopiero po dwóch latach zdołał wyrwać się z Moskwy i wyjechać do Nowego Jorku. Lasker umarł 11 stycznia 1941r. w Nowym Jorku i został tam pochowany na cmentarzu z Cypress Hills.           

Los oszczędził Emanuelowi gehenny barlineckich Żydów zapędzonych do komór gazowych. Dziś na byłym miejscowym cmentarzu, zwanym Żydowską Górą próżno szukać nagrobków rodziny Laskerów. Pozostała jednak pamięć w sercach ludzi, którzy tak jak Emanuel Lasker na zawsze związali swoje życie z Barlinkiem.

lasek1_400 popiersie Emanuela Laskera

lasker2_400   dom_laskerw_400 dom rodziny Laskerów.

 

20081204232341_4938586d73fc1_400

Co planujemy na kolejnym etapie projektu

Prowadzenie działań badawczych mających na celu opis obecności Żydów w gospodarce i kulturze Gorzowa i jego regionu.

Warsztaty prowadzone przez nauczycieli szkoły i zaproszonych do współpracy znawców problematyki żydowskiej w regionie. Zorganizowanie cyklu wykładów na temat żydowskiej przeszłości miasta. Lekcje w Oddziale Zbiorów Regionalnych Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej.

Wycieczki do miejsc ważnych dla kulturowej obecności Żydów w regionie Gorzowa (kirkuty w Skwierzynie, Torzymiu, Gorzowie) i sporządzenie ich mapy.

Badanie postaw współczesnych mieszkańców regionu wobec Żydów oraz stosunku do ich dziedzictwa – ankiety i wywiady.

Przygotowanie prezentacji multimedialnych z wykorzystaniem zebranych materiałów.

Wydanie broszury – kalendarium ekonomicznej i kulturowej obecności Żydów w regionie Gorzowa „600 lat obecności Żydów w Landsbergu i okolicach”.

Zorganizowanie międzyszkolnego konkursu poetyckiego na temat „Kirkut w moim mieście”.

 
   
   
   


   
 
 


Polecamy
  MATERIAŁY EDUKACYJNE DLA UCZNIÓW   
  MATERIAŁY EDUKACYJNE DLA NAUCZYCIELI   
 

LOGO FUNDACJI - zachęcamy do umieszczania go w Państwa materiałach

 
  Ulotka programu "Przywróćmy Pamięć", edycja 2007-2008  
  POROZMAWIAJMY - EUROPEJSKIE DEBATY O WARTOŚCIACH  
  DZIAŁANIA PROWADZONE PRZEZ UCZESTNIKÓW W 2008 R.  
  DOBRE PRAKTYKI 2007/2008  
  Dobre Praktyki Programu "Przywróćmy Pamięć" 2015-2016  


   
  mapka  
   
zachodniopomorskie lubuskie pomorskie wielkopolskie kujawsko - pomorskie dolnośląskie warmińsko - mazurskie podlaskie mazowieckie łódzkie opolskie lubelskie śląskie świetokrzyskie małopolskie podkarpackie

   
  Podaj swój adres e-mail, aby otrzymywać informacje o programie "Przywróćmy Pamięć"  
   
   


copy