"Przywróćmy Pamięć" edycja 2008-2009

GŁOGÓW - Zespół Szkół Zawodowych im. Komisji Edukacji Narodowej

Kim jesteśmy

Jesteśmy uczniami pierwszej i drugiej klasy technikum z Zespole Szkół Zawodowych im. Komisji Edukacji Narodowej w Głogowie. Chcemy odkryć dla siebie historię naszego miasta. Nigdy nie uczestniczyliśmy w takim projekcie i dlatego trochę z ciekawości, trochę z tajemniczości i dlatego, że lubimy historię :). Wierzymy, że nasz projekt wniesie wiedzę, o której nie wszyscy pamiętają. Chcemy robić to, czego nie robią inni...

Dlaczego realizujemy projekt

Uczymy się drugiego człowieka, po to by nam nigdy nie zdarzyło się nic strasznego. Wiemy, że otwarcie na inną kulturę daje siłę ducha, by zawsze i wszędzie przeciwstawiać się złu w postaci rasizmu, ksenofobii i nietolerancji. Chcemy pamiętać o tych, którzy mogliby być wśród nas, o mieszkańcach naszego miasta, których pozbawiono prawa do życia w imię szaleństwa. Wierzymy, że Europa poprzez takie projekty będzie inna, lepsza, a wraz z nią MY. Chcemy PAMIĘTAĆ i dlatego nasz projekt nosi nazwę "Pamięć niedokończona". Wiemy, że zawsze można coś odkryć dla innych... i siebie.

Społeczność żydowska w naszej miejscowości

Gmina żydowska w Głogowie poświadczona została już w dokumencie z roku 1280. Na Śląsku oprócz Białej jedynie w Głogowie kahał trwał nieprzerwanie aż do czasu Holocaustu. W XVIII Głogów zamieszkiwała prawie jedna piąta śląskich Żydów. Synagogę na głogowskiej starówce oddano do użytku we wrześniu 1892 r. Miała w założeniu stanowić ważną dominantę w krajobrazie miasta i świadczyć o randze tutejszej gminy żydowskiej. Głogowska synagoga, mogła pomieścić 300 mężczyzn i 250, kobiet. Jej trzon stanowiła masywna i wysoka (32 m) część wieżowa, zwieńczona kopułą.

W nocy z 9 na 10 listopada 1938 r. synagogę splądrowały i spaliły bojówki hitlerowskie; następnie rozebrano ją do fundamentów. W roku 1933 głogowska społeczność liczyła ok. 600 osób, jednakże w chwili wybuchu II wojny światowej pozostało w Głogowie jedynie ok. 100 starszych wiekiem osób. Wiosną 1942 30 z nich wysłano transportem do obozu w Izbicy koło Lublina, zaś pozostałych do Terezinu w Czechach. Spośród głogowskich Żydów znana jest jedynie jedna ocalała osoba - Elise Getzel.

W 55. rocznicę spalenia synagogi odsłonięto w Głogowie pomnik poświęcony pamięci społeczności żydowskiej tego miasta. Monument - miejsce pamięci (proj. inż. arch. Dariusza Wojtowicza) tworzą: zrekonstruowany na oryginalnych fundamentach synagogi obrys jej murów oraz niewielki obelisk z inskrypcjami w językach polskim i hebrajskim.

 

 Relacja dra Karla-Marii Heideckera:

„W listopadzie 1938 r. moi rodzice [obydwoje byli lekarzami – przyp. red.] znajdowali się na urlopie. W swojej przychodni i szpitalu pozostawili zastępców. Rankiem 10 listopada obydwaj lekarze przy śniadaniu byli całkowicie wyczerpani. Opowiedzieli nam, że całą noc spędzili na dyżurze, gdzie opatrywali pobitych przez nazistów Żydów. W ten sposób jeszcze przed pójściem do szkoły dowiedziałem się o nocnych pogromach. 
Idąc do szkoły [gimnazjum katolickie w kompleksie pojezuickim przy kościele Bożego Ciała] widziałem porozbijane szyby w oknach sklepu Breslauera, zniszczone wystawy, porozrzucane na chodniku tekstylia. Podczas lekcji dozorca przyniósł „okólnik” dyrektora, w którym najsurowiej zakazywał nam opuszczania w czasie przerw szkolnego podwórza. Dowiedzieliśmy się jednak od kolegów, którzy w drodze do szkoły przechodzili Wingenstrasse [ul. Kołłątaja], że pali się synagoga. Mimo zakazu, wydostaliśmy się przez boczne wyjście z terenu szkoły i pobiegliśmy małymi grupkami w pobliże płonącej synagogi. Wracając do domu nadłożyłem drogi i widziałem dalsze zdewastowane żydowskie sklepy, wśród nich również dom towarowy Wertheima. 
Synagoga znajdowała się bezpośrednio przy katolickim szpitalu św. Elżbiety. Oddzielał ją od niego jedynie ogniotrwały mur. Następnego dnia można było w „Nordschlesische Tageszeitung” przeczytać, że w nocy z 9 na 10 nagle nastąpił wybuch „gniewu ludu” i doszło do ekscesów przeciwko Żydom. Matka mojego kolegi H.-L. Abmeiera znajdowała się akurat na oddziale ginekologicznym szpitala. W ten sposób dowiedzieliśmy się od niego, że głogowska straż pożarna już od przeszło doby wiedziała o mającym nastąpić „gniewie ludu”, ponieważ przez cały dzień 9 listopada zajmowała się zabezpieczeniem przeciwpożarowym sąsiadujących z synagogą budynków. Tak oto jasne się stało, że gazeta kłamie. 
Po pogromie żydowskim kolegom nie wolno było uczęszczać dalej do szkoły. Żydowscy mieszkańcy miasta musieli odtąd nosić na ubraniu czarną gwiazdę na żółtym tle; w środku napis: Jude. Kiedy matka wróciła z urlopu, dowiedziałem się od niej (była lekarką domową wielu żydowskich rodzin), że Żydów wyrzucono z ich mieszkań i przesiedlono przymusowo do dwóch domów przy Arnoldstrasse, [ul. Staromiejska i Parafialna] gdzie musieli odtąd mieszkać stłoczeni na małej przestrzeni”.

źródło:

www.heidecker.eu/Genealogie/D_Glogau_Juden.htm

Co robimy w ramach projektu

Projekt składa się z trzech obszarów:

1. Zapoznanie z kulturą, religią, tradycjami i obrzędami żydowskimi.

2. Poszerzanie wiedzy na temat głogowskich Żydów.

3. Stworzenie strony internetowej dot. projektu.

Obszar 1.

1. Wizyta w Synagodze "Pod Biały Bocianem" we Wrocławiu i wykład p. Jerzego Kichlera nt. obrzędów religijnych oraz tradycji związanych z kulturą żydowską w 27.10.08, 

2. Spektakl "Walstrasse 13" w synagodze "Pod Białym Bocianem" - 7 .11.08,

3. Wycieczka na cmentarz żydowski w Szlichtyngowie, objęcie go opieką - Listopad 2008,

4. Lekcja otwarta dla n-li ZSZ Głogów - temat Holokaust - 17.11.08,

5. Szabat - święta roku żydowskiego oraz zwyczaje z nimi związane – warsztaty styczeń 2009,

    Wspólna  kolacja szabatowa wraz zaproszonymi gośćmi.

6. Organizacja konkursów:

" Oni tu kiedyś mieszkali..." szkolny konkurs fotograficzny luty 2009.

7. Wystawa "Pamiętajmy o naszych sąsiadach"- upamiętniająca historię głogowskich Żydów - marzec 2009.

20-30 maja wystawa "Dla nich te łzy.." wystawa fotograficzna upamiętniająca dzieci żydowskie.

8. Spotkanie z "historią szaleństwa" - wyjazd do obozu w Oświęcimiu. Kwiecień 2009 r.

Obszar 2

1. Zajęcia terenowe, w których szukamy miejsc związanych z Żydami naszego miasta. luty 2009.

2. Zajęcia muzealne -  marzec 2009.

3. Wykłady dot. historii głogowskich Żydów- cały rok

4. Szukamy historii... Wycieczka do archiwum państwowego we Wrocławiu - kwiecień 2009 r.

 Obszar 3

Strona internetowa - na bieżąco.

Co planujemy na kolejnym etapie projektu

Projekt kończymy w kwietniu 2009 r. wystawą, która jest efektem zebrania całorocznego materiału fotograficznego.

Kto nam pomaga

Ogromnie dziękujemy p. Jerzemu z Wrocławia.Serdeczne podziękowania dla Urzędu Gminy w Szlichtyngowie za udostępnienie do zwiedzania cmentarza.

Serdeczne podziękowania dla p. Józefa Wilczak z Urzędu Miejskiego w Głogowieoraz p. Prezydenta Miasta  Głogowa Jana Zubowskiego.

Podziękowania dla pani poseł Ewy Drozd za film "Życie za życie"

Ogromne dzięki p.Anecie Kasprzak za organizację wycieczki do Berlina.

Firma "Atena" za szybkie i sprawne przewiezinie nas na "March of Living" 2009

Dziękujemy p. Tadeuszowi Łosikowi i klasie 4c za pomoc w organizacji wystawy (klasa maturalna przygotowała dla nas sztalugi!!!!)

Z czego jesteśmy szczególnie dumni

Udało nam się stworzyć projekt, z którego jesteśmy dumni. Odkrywamy mieszkańców naszego miasta, o których nie mieliśmy pojęcia. Zwiedzamy miejsca o których nigdy nie słyszeliśmy. I ciągle się uczymy...