"Przywróćmy Pamięć" edycja 2006-2007

WŁODAWA - Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Ks. S. Konarskiego

Kim jesteśmy

Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Ks. S. Konarskiego

Dlaczego realizujemy projekt

     Z inicjatywy p. Beaty Szmidt i p. Elżbiety Wołczuk w listopadzie 2002 roku rozpoczął swoją działalność w Publicznym Gimnazjum nr 1 im. ks. Stanisława Konarskiego we Włodawie Szkolny Klub Odkrywców „Ścieżkami pamięci”. Działania Klubu obejmują zagadnienia związane z odkrywaniem dziedzictwa kulturowego Małej Ojczyzny, ze szczególnym uwzględnieniem śladów obecności innych kultur oraz ich współistnienia. Praca opiera się na działalności pozalekcyjnej, dającej uczniom możliwość innego spojrzenia na dziedzictwo naszego regionu, obcowania z nim „twarzą w twarz”, rozwijania i kształtowania ich aktywności i samodzielności. Pozwala to na głębsze rozumienie otaczającej rzeczywistości, rozbudza w nich ciekawość i zainteresowanie historią własnej rodziny, poszukiwania i odczytywania znaków przeszłości. Jesteśmy świadomi wielokulturowej przeszłości naszego miasta, a szczególnie obecnej w niej kultury żydowskiej. I chociaż we Włodawie nie ma już ani jednego Żyda, staramy się poznawać kulturę tej mniejszości narodowej, pokazywać innym jej piękno i bogactwo, łamiąc w ten sposób stereotypy i uprzedzenia. Opiekunowie Klubu są dla uczniów jedynie dyskretnym przewodnikiem po skomplikowanym świecie wielokulturowej przeszłości regionu. Działania członków Klubu staramy się popularyzować wśród uczniów naszej szkoły oraz społeczności lokalnej. W roku szkolnym 2003/2004 w ramach realizacji przez uczniów gimnazjum projektu „Miejsca bliskie i niezwykłe” opracowaliśmy karty zabytków Włodawy oraz zebraliśmy materiał (w formie wywiadów z mieszkańcami miasta) do zredagowania tekstu informacyjnego „Włodawa dziś”. Materiały te zostały umieszczone w przewodniku o Włodawie. Pracowaliśmy też nad zadaniami wynikającymi z realizacji projektu „Kraniec nie znaczy margines – wirtualna podróż wokół Europy” organizowanym przez Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”,( z którym współpracujemy od kilku lat). Wynikiem było powstanie  strony   internetowej dotyczącej naszego regionu, za co otrzymaliśmy wyróżnienie Włączyliśmy się do realizowanego od kilku lat przez Ośrodek Brama Grodzka „Teatr NN” w Lublinie projektu „Listy do Getta”. Młodzież wysyła co roku listy pod nieistniejące już adresy z dzielnicy żydowskiej. Prezentujemy działania Klubu uczniom szkół podstawowych podczas organizowanych w szkole „Dni Otwartych Drzwi”. W formie zabawy i nauki tańca żydowskiego, wspólnego śpiewu,humoru rozpowszechniamy tę piękną kulturę. Uczymy w ten sposób tolerancji. W roku 2005 włączyliśmy się do obchodów „Dnia Pamięci o Holocauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciwko ludzkości”. Przygotowaliśmy inscenizację pt. „By przekroczyć bramy świata...”, której fabuła dotyczyła ceremonii zaślubin i związanych z nią zwyczajów żydowskich. W drugiej części pokazaliśmy obraz wojny i holokaustu oraz dramat ludności żydowskiej skazanej na zagładę. Kolejnym punktem programu była prezentacja multimedialna „Obraz Żyda w literaturze polskiej” oraz wystawa prac plastycznych wykonanych przez uczniów naszego gimnazjum zatytułowana „Nie masz już w Polsce żydowskich miasteczek...”. Efekt pracy pokazaliśmy społeczności lokalnej młodzieży z włodawskich szkół. Była to prawdziwa lekcja historii. Na początku października 2005 roku przygotowaliśmy trasę wycieczki po naszym mieście dla uczniów gimnazjum w Sieniawie. Opracowaliśmy dla nich trasę wycieczki, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc świadczących o wielokulturowej historii miasta ( cerkiew, zespół synagogalny ). Okazało się, że byliśmy doskonałymi przewodnikami i wykazaliśmy się ogromna wiedzą na ten temat. W listopadzie i grudniu nasze działania skupiły się na wzięciu udziału w przygotowaniach odbywającego się corocznie Festiwalu Trzech Kultur. Wykonaliśmy ozdoby, które wykorzystaliśmy do udekorowania witryn sklepowych na trasie „trzech kultur”, a w czasie festiwalu, w przebraniach nawiązujących do stroju charakterystycznego dla Żydów, włączyliśmy się do ulicznego happeningu. W styczniu, w celu przygotowania wystawy prac plastycznych (wycinanki żydowskiej), dwie uczennice opracowały scenariusz lekcji plastyki dla klasy I na temat techniki wykonania wycinanki żydowskiej. Lekcje na ten temat zostały przeprowadzone we wszystkich klasach pierwszych. Najlepsze prace uczniów zaprezentowano na wystawie. Z uwagi na duże zainteresowanie młodzieży oraz chęć „dawania świadectwa prawdzie” Klub Odkrywców zamierza nadal prowadzić swoją działalność. Wspólnie poszukujemy nowych, ciekawych form wyrazu, by w ten sposób reprezentować postawę otwartości, tolerancji i poszanowania godności innego człowieka. Mamy tym samym powód do refleksji o świecie współczesnym, o naszej ludzkiej kondycji, ale przede wszystkim pragniemy utrwalić minione czasy pogardy: „Niech świat się dowie, co się tutaj działo” (Haim Ginnot)

Społeczność żydowska w naszej miejscowości

Włodawa to obecnie pietnastotysięczne miasteczko położone nad Bugiem, w który przez wieki stykały się ze sobą dwie kultury - polska i żydowska. Żydzi zajmujący się handlem zaczęli przybywać i osiedlać się tu wkrótce po otrzymaniu przez miasto lokacji. Z biegiem lat społeczność żydowska, znajdując w regionie dogodne waruni do życia i pracy, rozrastała się liczebnie i stopniowo, coraz bardziej zaczynała wpływać na obraz miasta. Ten stały i systematyczny wzrost liczby ludności wyznania mojzeszowego doprowadził w rezultacie do tego, że w okresie międzywojennym, ton życia gospodarczemu miasta, a w znacznym stopniu społeczeństwu, nadawała ta właśnie grupa narodowościowa. Żydzi w dobie II Rzeczpospolitej stanowili około 68 % mieszkańców Włodawy.

W latach II wojny światowej żydowska społeczność miasta, poddana okrutnym prześladowaniom ze strony okupanta, uległa prawie całkowitej zagładzie, głównie w obozie smierci w Sobiborze. Dzisiaj zostały po niej tylko nieliczne pamiątki, z których najbardziej okazale prezentuje się zespół budynków pokahalnych składający się z wielkiej i małej synagogi oraz bet ha - midraszu.

Co robimy w ramach projektu

Nasze działania wynikające z realizacji projektu skupią się na tematyce poznawania Włodawy i jej wielokulturowości przez pryzmat fotografii jako źródła wiedzy ikonograficznej. Fotografia odgrywa ogromną rolę w ocalaniu pamięci, dlatego też naszym zadaniem będzie dotarcie do niej, "odczytanie" jej poprzez tworzenie pewnych narracji, oraz dokonanie konfrontacji ze współczesnymi zdjęciami tych miejsc. Efekty końcowe naszej pracy chcielibyśmy zaprezentować w formie wystawy oraz prezentacji multimedialnej.