"Przywróćmy Pamięć" edycja 2006-2007

CZŁUCHÓW - Gimnazjum Nr 1

Kim jesteśmy

Jesteśmy mieszkańcami małego pomorskiego miasteczka Człuchów. Nasza piętnastoosobowa grupa II-go i III-cio klasistów Gimnazjum Nr 1 w Człuchowie pod kierunkiem nauczycielki historii pani Katarzyny Kordykiewicz odkrywa historię naszego miasta i jego wielokulturowe korzenie.

Dlaczego realizujemy projekt

Gdy dowiedzieliśmy się na lekcji historii, że teren alejek i dziedzińca przed szkołą to miejsce zapomnianego cmentarza żydowskiego, postanowiliśmy zdobyć dodatkowe informacje na temat przeszłości Człuchowa, narodów i kultur mających wpływ na jego rozwój, zabudowę i obecny kształt. Stwierdziliśmy również, że jest to wspaniała okazja do zapoznania się z tak bliską dla Polaków przed II wojną światową, a tak odległą obecnie, kulturą i tradycją żydowską.

Społeczność żydowska w naszej miejscowości

Rok 1466 to historyczny moment powrotu ziemi człuchowskiej do Polski. Od tego roku napływała na ten teren ludność żydowska wskutek prześladowań w Europie Zachodniej. W wieku XVII istniała już w Człuchowie, w północnym jego krańcu, wyodrębniona "dzielnica" żydowska z wybudowaną już w roku 1570 synagogą, szkołą i powstałym cmentarzem. Pierwsze pisemne wzmianki o Żydach pochodzą z czasów gdy starostą Człuchowa był książę Michał Radziwiłł. W roku 1748 Przedmieście Żydowskie zamieszkiwało 158 Żydów skupionych w 16 rodzinach. W roku 1895 liczba ich wzrosła do 367. Od początku XX wieku mieszkańców wyznania mojżeszowego jest coraz mniej, m.in. w wyniku prześladowań przez niemieckie władze. Wydarzenia kryształowej nocy w 1938 roku nie ominęły niestety Człuchowa i tej listopadowej nocy spłonęła człuchowska synagoga, a wielu Żydów zostało pobitych i ograbionych.

Co robimy w ramach projektu

Zapoznajemy uczniów z historią osiedlenia i rozwoju społeczności żydowskiej na terenie Człuchowa. Zapoznajemy się z kulturą i tradycjami żydowskimi. Próbujemy odnaleźć pozostałości po zabudowie żydowskiej w Człuchowie. Spróbujemy upamiętnić miejsca pochówku Żydów na terenie nieistniejacego już cmentarza żydowskiego. Stworzymy pisemne i elektroniczne informacje na w/w temat (biuletyn, artykuł prasowy, informacje na stronie internetowej. Naszym marzeniem jest zwiedzenie miejsc związanych z kulturą żydowską na terenie kraju np. krakowskiego Kazimierza itp. W listopadzie 2007 r. odwiedziliśmy Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Debrznie, miejscowości oddalonej od Człuchowa o kilkanaście kilometrów. Młodzież z ośrodka od 2003 roku opiekuje się cmentarzem żydowskim pod kierunkiem pana Ireneusza Jabłońskiego. Dowiedzieliśmy się, że dziś na cmentarzu znajduje się 40 macew z widocznymi napisami w językach hebrajskim i niemieckim. Nagrobki są w dobrym stanie, o czym mogliśmy się osobiście przekonać. Można z nich odczytać imiona i nazwiska zmarłych, ich daty urodzenia i śmierci. Dzięki takim pamiątkom możemy bezpośrednio poznawać różnorodności kulturowe i przeszłość naszego regionu.

Co planujemy na kolejnym etapie projektu

1. Gromadzenie materiałów - źródeł historycznych: mapy, zdjęcia, książki, artykuły, wspomnienia.
2. Przygotowanie montażu słowno-muzycznego "Holokaust- zrozumieć dlaczego?" w 65 rocznicę konferencji w Wannsee.
3. Przygotowanie wystawy w czterech odsłonach:
a) Żydzi w Człuchowie i okolicach
b) Preludium Holokaustu 1933-1939
c) Eksterminacja pośrednia 1939-1941
d) Ostateczne rozwiązanie (endosung) 1941-1945.
4. Poczęstunek dla rodziców według przepisów kuchni koszernej.