NAREWKA - Zespół Szkół

Kim jesteśmy

NAREWKA - Zespół Szkół

W projekcie biorą udział uczniowie z klas VI i II-III klas gimnazjalnych działających w Szkolnym
Kole Turystyczno- Krajoznawczym prowadzonym przez p. Alinę Leszczuk i w Klubie Europejskim gdzie opiekę sprawuje p. Alina Rosińska, p. Jerzy Oniskiewicz, P. Jarosław Romańczuk.Wielu z nas uczęszcza również na zajęcia świetlicowe do Gminnego Ośrodka Kultury w Narewce, które prowadzi Katarzyna Bielawska. Interesujemy się m.in.: historią naszego regionu, poprzez sprzątanie cmentarzy wojennych, odnajdywanie zapomnianych mogił, spotkania na szlakach turystycznych - rajdy rowerowe, zapoznawanie się z miejscową kulturą. Nasze dotychczasowe osiągnięcia to: udział w kolejnych edycjach konkursów „Ziemia Narewkowska w oczach pokoleń” organizowanych przez Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Narewkowskiej – zdobyliśmy II nagrodę za album „Śladami przeszłości”. Więcej informacji o nas i naszej miejscowości znajdziecie na stronach: www.narewka.pl i http:\\republika.pl\zespolszkolnarewka

Dlaczego realizujemy projekt

Jest takie miejsce na ziemi, w którym usłyszysz różną mowę i śpiew. Obok siebie stoją świątynie: prawosławne, katolickie, ewangelickie, a w przeszłości - żydowskie. Tym miejscem jest Narewka. Gdy nasi dziadkowie opowiadają o przedwojennych czasach, w jednej chwili robi się gwarno... W uliczkach Narewki przycupnęły: kramy, sklepiki, karczmy, apteki, chrześcijańska dziewczynka rozapala w piecu u Hany bo szabas, pada deszcz bo kuczki... Ludzie odchodzą, a wraz z nimi coś czego nie przeczytasz w żadnej książce, coś bardzo subtelnego a mianowicie: tolerancja, szacunek, życie nie obok siebie lecz dla siebie. Dlatego postanowiliśmy wziąść udział w projekcie "Przywróćmy Pamięć". Chcemy ocalić wspomnienia, ożywiając je poprzez realizację projektu, a jednocześnie pokazać sobie i światu, że wielokulturowość wzbogaca daną ziemię i ludzi.

Katarzyna Bielawska

Społeczność żydowska w naszej miejscowości

Do wielokulturowej mozaiki regionu Puszczy Białowieskiej zaliczyć należy kulturę żydowską, która na interesującym nas obszarze w ciągu niespełna półtora stulecia, żyła wspólnie z chrześcijanami. Dogodne warunki napływającym na Podlasie osadnikom żydowskim stwarzały: lokacje nowych miast, panujący do połowy XVII w. pokój oraz właściciele dóbr i miast. Nie bez znaczenia były także stosunki wyznaniowe. Napływ ludności żydowskiej pod koniec XVIII w., przyczynił się do rozwoju ekonomicznego wielu miasteczek i wsi, przekształcając je w ośrodki rzemieślnicze i handlowe. W czasie II wojny światowej nastąpiła eksterminacja żydowskiej społeczności.

Pozostałością po wyznawcach mojżeszowych jest kultura materialna i duchowa. Przy czym ta ostatnia jest w małym stopniu zarejestrowana, ponieważ jej nośnikami są mieszkańcy regionu Puszczy Białowieskiej żyjący i pamiętający jeszcze do dziś swych żydowskich sąsiadów, ale z roku na rok ich ubywa.

Społeczność żydowska w Narewce osiedliła się na przełomie XVIII i XIX w. Około 1880 r. na 863 mieszkańców Narewki, aż 778 czyli 90% stanowili starozakonni. Po III rozbiorze Polski - było 10004 mieszkańców narodowości żydowskiej (79%). Tuż przed wojną Narewka liczyła 1000 mieszkańców, z tego 50% stanowili Żydzi. W czasie II wojny światowej 15 sierpnia 1941 r. wymordowano w sposób okrutny społeczność żydowską Narewki. Męższczyzn i chłopców powyżej 16 roku życia zgładzono koło wsi Zabłotczyzna, kobiety i dzieci wywieziono do Prużan i Kobrynia (Białoruś). Pozostałością po kulturze żydowskiej w Narewce jest kirkut, na którym chowano Żydów z Szereszewa i Świsłoczy (Białoruś), Białowieży, Hajnówki. Cmentarz gromadzi około 250 macew, przy czym około 50 nagrobków nie znalazło się w ewidencji (macewy zakopane, zarośnięte, nie podniesione). Większość macew to typowe nagrobki w duchu aszkenazyjskim: proste, zwieńczone półokrągłą tablicą epitafijną. Wykonane są ze zlepieńca, z granitu polnego, betonu, piaskowca. Jeden kamień nagrobny wykonano z labradorytu. Większość macew jest w dobrym stanie, liternictwo jest czytelne i dobrze zachowane. Na kilkunastu inskrypcjach zachowały się oryginalne kolory: czarne, żółte, czerwone, srebrne, a nawet fioletowe. Symbolika - skromna, najczęstszym motywem jest wizerunek gwiazdy Dawida. Wśród innych ornamentów pojawiają się obrysy, motywy kwiatów, rysunki dłoni, złamanych drzew, świec. Świadectwem jest również zabytkowy układ ulic z XVIII w. Wraz z napływem ludności żydowskiej zmienił się układ przestrzenny ulic, np. dzisiejsza Ogrodowa to dawna Szkolna - mieściła się tu bóżnica a przy niej szkółka; dzisiejsza Nadrzeczna to ulica Garbarska. Nazwy ulic pochodziły m.in. od zawodów wykonywanych przez Żydów. Pozostałością są również drewniane domy - pożydowskie budownictwo, którego charakter bywa już zniekształcony.

Katarzyna Bielawska

Co robimy w ramach projektu

Zapoznanie z tematem projektu. Pogadanki na temat: okoliczności przybycia ludności żydowskiej na tereny naszj gminy, ich wkład w rozwój Narewki, tradycje i niektóre święta żydowskie. Uczestniczenie w szkoleniu regionalnym. Pokaz filmów o tematyce żydowskiej. Wycieczka do Tykocina. Zebranie informacji nt. ludności żydowskiej zamieszkującej na terenie gminy Narewka i w samej Narewce. Porządkowanie kirkutu. Zorganizowanie konkursu plastycznego, wystawki tematycznej, wykonanie albumu.

Co planujemy na kolejnym etapie projektu

Dotychczas wzieliśmy udział w konkursie na wykonanie ulotki promującej wielokulturowe dziedzictwo naszej miejscowości. Nasze działania polegały na zapoznaniu się z kulturą żydowską. W tym celu 9 grudnia pojechaliśmy na wycieczkę do Tykocina. W Białymstoku czekał na nas przewodnik, który przybliżył nam historię tego miasta pod kątem osadnictwa żydowskiego, następnie oprowadził nas po Tykocinie: zwiedziliśmy kościół katolicki, alumnat, synagogę i muzeum, kirkut, rekonstrukcje zamku. W synagodze mieliśmy spotkanie z drugim przewodnikiem, który opowiedział nam, skąd się wzięli na ziemi podlaskiej Żydzi, jak nazywają się poszczególne miejsca i przedmioty w synagodze, jakie są święta w religii żydowskiej i wiele, wiele innych interesujących informacji. Wracając obejrzeliśmy kirkut w Białymstoku, który wywarł na nas ogromne wrażenie z uwagi na bogactwo symboli umieszczonych na macewach.

Kolejne etapy projektu: spotkania przygotowujące do działań: spotkanie z reżyserem filmu dok. "Wakacje Azymut 2000" wraz z projekcją filmu, pokaz filmu "Śniła mi się Hana" przeprowadzenie wywiadów z ludźmi pamiętającymi Żydów, spotkanie kulinarne - przygotowujemy potrawy żydowskie, zamieszczanie w prasie lokalnej informacji o projekcie, zamieszenie w prasie apelu do mieszkańców gminy o udostępnienie pamiątek (świadectwa, gazety, fotografie lub inne rzeczy pożydowskie). Objęcie mecenatem kirkutu - wykonanie dokumentacji i ustawienie tablicy informacyjnej i drogowskazu przy kirkucie, wykonanie stałej ekspozycji poświęconej Żydom z Narewki w galerii im. Tamary Sołoniewicz. Zaprezezentowanie działań w Zespole Szkół i Gminnym Ośrodku Kultury W Narewce.

Kto nam pomaga

Pomagają nam: Gminny Ośrodek Kultury w Narewce - Katarzyna Bielawska, Urząd Gminy Narewka - wójt Mikołaj Pawilcz, WWF - Stefan Jakimiuk, Jadwiga Karpiuk red. lokalnej gazety "Nad Narewką", mieszkańcy gminy Narewka, 37 NAREWKOWSKA DRUŻYNA HARCERSKIEJ SŁUŻBY GRANICZNEJ, Towarzystwo Ochrony Krajobrazu w Hajnówce - Janusz Korbel.

Z czego jesteśmy szczególnie dumni

Jesteśmy dumni z wielokulturowości Narewki. Od wieków żyli tu ludzie różnych wyznań i narodów, żyli i żyją nadal w pokoju.

Dziś przyjeżdżają potomkowie Żydów z Narewki a także Ci, którym udało się wyjechać przed 1939 rokiem. Dźwięk hebrajskich imion i nazwisk wywołuje wzruszenie.

Na kirkucie i mogile zbiorowej od paru lat na macewach leżą kamyki. Pamięć ożyła.

W 1999 r. film pt. "Śniła mi się Hana" w rezyserii Mikołaja Wawrzeniuka TV Bialystok zdobył II nagrodę na festiwalu filmów dokumentalnych i etnicznych w Krakowie. Film opowiada o przedwojennym życiu Żydów i chrześcijan z Narewki i okolic.

Jesteśmy dumni, że piszą o nas i Projekcie w lokalnej gazecie "Nad Narewką".

http:\\republika.pl\zespolszkolnarewka\

www.powiat.hajnowka.pl

Zainteresowało się naszym projektem Radio Białystok, nadające niektóre programy w języku białoruskim. Program nagrany z nami  w języku polskim i białoruskim nadano w dniu 4 II 2007.

Wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie na ulotkę promującą wielokulturowość swojej miejscowości otrzymała Paulina Rubczewska.