"Przywróćmy Pamięć" edycja 2006-2007

CZERWIONKA-LESZCZYNY - Zespół Szkół nr 3, Gimnazjum nr 4

Kim jesteśmy

Zespół Szkół nr 3, Gimnazjum nr 4 w Czerwionce-Leszczynach (woj. śląskie) Od września 2006 roku w Gimnazjum nr 4 w Czerwionce-Leszczynach realizujemy długoterminowy projekt "Śladami Żydów na Górnym Śląsku - Web Quest dla uczniów Gimnazjum nr 4 w Czerwionce -Leszczynach" (http://republika.pl/zydzigornyslaskwq/). Web Quest-jest nowatorską formą projektu,która przybrała atrakcyjną dla młodzieży formę -strony internetowej. Obszerność projektu i jego różnorodność tematyczna skłoniła jego twórców do utworzenia grup roboczych, które umożliwią ambitnym i ciekawym świata uczniom realizację swoich pasji: historycznych, badawczych, dziennikarskich, wokalnych, plastycznych a nawet kulinarnych. Projekt realizowany będzie w ramach zajęć przedmiotowych z historii,języka polskiego, plastyki, kół zainteresowań ( teatralne, historyczne, chór, taneczne). Koordynator projektu Małgorzata Mazur-Zając

Dlaczego realizujemy projekt

Od trzech lat Gimnazjum nr 4 z Czerwionki- Leszczyn, realizuje cykl religijny: „Śląsk jako miejsce przenikania się trzech konfesji: katolicyzmu, wyznania ewangelicko-augsburskiego i judaizmu”, w ramach którego zorganizowano wiele konferencji popularnonaukowych i wystaw fotografii. Głównym celem organizowanych przez czwarte gimnazjum konferencji i wystaw fotografii było stworzenie miejsca dla dialogu międzywyznaniowego, dyskusji, wymiany poglądów. W czasie naszych corocznych spotkań wyłonił nam się obraz Śląska - jako miejsca przenikania się wielu kręgów narodowych, kulturowych. Konferencja poświecona Żydom na Śląsku uzupełniła o kolejną cząstkę wizerunek Śląska - jako mozaiki mieniącej się różnorodnością wyznań. Cieszy szczególnie fakt, iż to nie na uniwersyteckich aulach, ale właśnie w maleńkiej miejscowości, w Czerwionce-Leszczynach prowadzi się ów międzywyznaniowy dialog. Czerwionka jest przecież miejscem, gdzie obecnie obok siebie żyją katolicy i ewangelicy, a do II wojny światowej mieszkali również i Żydzi. Tego typu konferencje w naszych czasach zyskują szczególny wymiar, kiedy to do głosu dochodzą najszybciej uprzedzenia, kiedy to najłatwiej sięga się po utrwalone przez wieki stereotypy. Prowadzone przez nas konferencje mają na celu popularyzację wiedzy, która to jest najlepszą bronią w walce z uprzedzeniami. Dlatego ważne jest, by udział w tego typu spotkaniach brała młodzież z sąsiednich szkół, by w tworzącym się systemie wartości u młodych ludzi nie zabrakło miejsca na słowo „tolerancja”, by pojęcie „inny” nie kojarzył się z niczym negatywnym, złym, ale z różnorodnością, taką jaką ubogacony przez wieki został Śląsk. Ostatnia konferencja popularnonaukowa "Żydzi na Śląsku" ( 22 września 2005 r) uświadomiła nam jak niewiele wiemy o trzeciej, dominującej na Śląsku religii, jak słabo znamy tradycję i kulturę jej wyznawców. Dlatego też postanowiliśmy stworzyć długoterminowy projekt poświecony historii, kulturze, tradycji Żydów z Górnego Śląska. Postawiliśmy sobie kilka ogólnych celów do realizacji:

1. Uświadomienie młodzieży faktu,iż Górny Śląsk był miejscem pokojowego przenikania się trzech wyznań, z szczególnym uwzglednieniem judaizmu.
2. Ukazanie wkładu społeczności żydowskiej w rozwój gospodarczy, społeczny i kulturalny Śląska.
3. Poznanie tradycji, kultury, religii Żydów na Górnym Śląsku.
4. Stworzenia miejsca dialogu międzywyznaniowego, przeciwdziałanie nietolerancji, ksenofobii i stereotypom.

Społeczność żydowska w naszej miejscowości

„Nie ma już także owych pięciu Żydów w Czerwionce, jedynych w osadzie, którzy przy tej ulicy otworzyli swoje kramy i sklepiki dla górników. Gorące wspomnienie należy się zwłaszcza Tichauerowi, którego ród wywodził się z Tychów. Przybył tutaj jeszcze na długo przed pierwszą wojną światową, zbudował nawet dom jednopiętrowy przy przejeździe kolejowym, mówił po niemiecku i polsku, ale raczej miejscową gwarą, chwalił sobie Prusy, bo jeden z jego kuzynów zrobił międzynarodową karierę handlową jako właściciel domu wysyłkowego wyrobów elektrycznych w Berlinie. Tichauer sprzedawał tu bieliznę, ubrania i płaszcze na raty, ale i tak zwane towary różne, a więc i czapki, robiąc nawet konkurencję sławnemu czapnikowi Pawłowi Karwotowi z Rybnika, u którego nabywaliśmy czapki gimnazjalne."

Wilhelm Szewczyk, Wspomnienia, Katowice 2001

Pojawienie się społeczności żydowskiej w naszej miejscowości datuje się na XIX wiek, ich osiedlenie się wiąże się z gwałtownym rozwojem gospodarczym osady górniczej. Ich pracowitość, niezmierna uczciwość zapadły głeboko w pamięci najsłynniejszemu publicyście, pisarzowi urodzonemu w Czuchowie ( dzielnica Czerwionki) Wilhelmowi Szewczykowi, który utrwalił ich na stronach swojej powieści "Kleszcze". Żydzi z Czerwionki i Dębieńska przynależeli do Żorskiej Gminy Wyznaniowej i tam byli chowani. Niestety z historią naszej miejscowości łączy się jeszcze jedna tragiczna historia. Właśnie tędy przebiegał słynny szlak śmierci, którym prowadzono więźniów z likwidowanego obozu w Auschwitz-Brikenau ( styczeń 1945). Ci którzy zmarli z wycieńczenia, pochowani zostali na pobliskim cmentarzu. Społeczność czerwieńska zawsze stara się pamiętać o grobie pomordowanych więźniów. Ponieważ projekt tematycznie obejmuje obszar całego Górnego Śląska, zajmować będziemy się społecznościami żydowskimi z takich miast śląskich jak: Katowice, Żory, Mikołów, Gliwice, Wielowieś, Toszek, Brzeg, Opole, Rybnik, Cieszyn, Bielsko-Biała.

Co robimy w ramach projektu

Co robimy w ramach projektu? Młodzież podzielona na grupy tematyczne, została przypisana do czterech płaszczyzn problemowych:
a)płaszczyzna pierwsza: "Skąd przybyli? Kim są?" - uczniowie badają historię narodu Izraela w okresie jej funkcjonowania w diasporze aż do chwili jej przybycia na ziemie Śląska, szukają przyczyn nienawiści i ksenofobii ( oskarżeń o mordy naturalne)
b) płaszczyzna druga- "O charakterze stosunków wyznaniowych pomiędzy chrześcijanami a żydami."
-uczniowie przygotowują debatę oksfordzką na powyższy temat
c)płaszczyzna trzecia: "Tradycja i kultura Narodu Księgi"
- uczniowie uczą się śpiewać trzy piosenki w języku jidysz
-uczniowie uczą się prostych układów tanecznych do melodii żydowskich
-uczniowie poznają tajniki kuchni żydowskie -uczniowie poznają podstawowe święta żydowskie i specyfikę żydowskiego pochówku
d) płaszczyzna czwarta: Żydzi w najbliższym otoczeniu."
-uczniowie przygotowują wystawę prac plastycznych „Śladem Żydów w Czerwionce w oparciu o wspomnienia W. Szewczyka”
- uczniowie opracowują w grupach reportaż (w formie multimedialnej) z wycieczki rowerowej pt. „Szlakiem marszu krwi”
-uczniowie przygotowują multimedialną prezentację o wybranej postaci z grona: naukowców wynalazców, artystów, literatów pochodzenia żydowskiego, żyjących na Śląsku w XIX i XX w.

Co planujemy na kolejnym etapie projektu

Obecnie realizujemy kika zadań równocześnie. Chcielibyśmy by wszystkie prace plastyczne, reportaże, prezentacje uczniów umieszczone znalazły na stronie internetowej, w wersji dwujęzycznej ( wymóg projektu). Chcielibyśmy zainteresować naszym projektem szkoły z Czech, Niemiec i być może w przyszłości zaprosić do współpracy na płaszczyźnie wielowyznaniowej.

Kto nam pomaga

W ciągu ostatnich czterech lat udało nam się zaprosić do współpracy m.in.:
-Miejski Ośrodek Kultury w Czerwionce-Leszczynach
-Ruch Autonomii Śląska
-Parafię Ewangelicko-Augsburską w Czerwionce
-Ośrodek Dydaktyczny Uniwersytetu Śląskiego w Rybniku
-Gminę Wyznaniową Żydowską w Katowicach.

Z czego jesteśmy szczególnie dumni

Jesteśmy dumni z tego, iż nasz projekt nie jest sporadycznym działaniem, lecz procesem wieloletnim,że jako szkoła rozpoczęliśmy pionierska działalność na płaszczyźnie ekumenizmu w naszym śródowisku lokalnym. Jesteśmy dumni z tego, że swoim uczniom stworzyliśmy warunki do kształtowania poglądów w duchu tolerancji i akceptacji, przedstawiania swoich prac na wystawach autorskich. Cieszy nas fakt, iż nasz projekt znalazł akceptację w naszym środowisku lokalnym i nie tylko. Tak o nas piszą:

http://www.czerwionka-leszczyny.com.pl/gimnazja.html http://www.forum-znak.org.pl/index.php?b=indeks&q=%A6l%B1sk&l=pl http://www.irg.pl/aktualnosci.php?news=2589 http://www.luteranie.pl/ewangelik/2005/2005_4_04.html http://www.diapozytyw.pl/pl/site/kalendarium/wx_kalendarium?archiwum=1&year=2005 http://www.izrael.badacz.org/zydzi_w_polsce/dzieje_news_05.html http://info.wiara.pl/index.php?grupa=4&art=1127461345