"Przywróćmy Pamięć" edycja 2007-2008

ZAWIERCIE - Zespół Szkół im. Stanisława Staszica

Kim jesteśmy

ZAWIERCIE - Zespół Szkół im. Stanisława Staszica

Kontakt

Zespół Szkół im. Stanisława Staszica
ul. Rataja 29
Zawiercie 42-400
tel.: 67 23882
e-mail:
sekretariat@zsstaszic.zawiercie.powiat.pl

zstzaw@poczta.onet.pl

Społeczność żydowska w naszej miejscowości

Zawiercie już od swego początku związane było z kulturą żydowską. Nie wiadomo, kiedy dokładnie rozpoczęło się osadnictwo żydowskie w Zawierciu. W XVII wieku król Stanisław August Poniatowski zezwolił Żydom na zamieszkanie w mieście. Z całą pewnością zorganizowana społeczność istniała już w XIX wieku. W roku 1881 wybudowano synagogę i Beit Midrasz (Dom studiów), jednak Zawiercie ciągle pozostawało zależne od kahału w Kromolowie. Jedynie sąd rabiniczny znajdował się w mieście. Gmina zyskała niezależność na początku XX wieku, wybudowano wtedy druga synagogę i Beit Midrasz oraz założono cmentarz. Założono również rzeźnię rytualną oraz kilka organizacji charytatywnych - m. in. Linat HaCedek. W mieście działała również jesziwa, której fundatorem był rabin Szmuel Aron Pardes. Od początku istnienia gminy ścierały się w niej silne prądy asymilacyjne z chasydzkimi. W dwudziestoleciu międzywojennym działało w Zawierciu kilka żydowskich cechów rzemieślniczych, chederów i szkół zawodowych, bank pożyczkowy i kasa oszczędnościowa, a także oddziały Hechaluc, Mizrachi, Ceirei Syjon, Haszomer Hacair, Agudat Israel. W 1919 i 1921 roku miały tu miejsce dwa pogromy, w którym zginęło kolejno dwóch i jeden Żyd, a wielu zostało poważnie rannych. Pod koniec lat trzydziestych społeczność żydowska Zawiercia borykała się z poważnymi problemami finansowymi wynikającymi z bojkotu żydowskich sklepów i wytworów. Korzystali oni wtedy ze wsparcia finansowego The American Jewish Distribution Committee.


Latem 1940 roku Niemcy utworzyli getto, do którego przesiedlono wielu Żydów z Czechosłowacji, natomiast z Zawiercia wywieziono około 500 osób do obozów pracy w Trzeciej Rzeszy. W getcie więziono około 5 tysięcy osób z Zawiercia i okolic. Likwidacja getta nastąpiła w dwóch etapach - w maju 1942 roku i sierpniu 1943 roku - więźniów wywieziono do obozu zagłady w Auschwitz.

Co robimy w ramach projektu

Nasz projekt "Śladami Gwiazdy Dawida" jest pierwszym tego typu przedsięwzięciem realizowanym w naszej szkole. Będzie miał w sobie elementy badawcze, których celem bedzie szukanie i odkrywanie miejsc związanych z kulturą żydowską na terenie naszego powiatu. Elementy odtwarzania przeszłości odbywać się będą poprzez przypominanie mieszkańcom o znaczeniu Żydów w historii regionu, pokazywaniu śladów ich działalności oraz nauczanie tolerancji i szacunku dla kultury żydowskiej i innych wyznań.

W ramach realizacji projektu założyliśmy sobie kilka zadań, celów: 

1. Uczniowie zapoznają się z historią, tradycją i kulturą żydowską.
2. Uczniowie przygotują tablicę informacyjną dotyczącą historii i kultury Żydów w Polsce. 
3. Uczniowie opracują ankietę dotycznącą wiedzy o kulturze żydowskiej, następnie przeprowadzą ją wsród uczniów naszej szkoły.
4. Przygotowanie tygodnia kultury żydowskiej.
5. Przygotowanie wystawy fotografii "Śladami Gwiazdy Dawida".
6. Graffiti - "Śladami Gwiazdy Dawida".

Co planujemy na kolejnym etapie projektu

W szkole zaplanowano przeprowadzenie tygodnia kultury żydowskiej. W tym celu uczniowie przygotowują prezentacje multimedialne dotyczące poszczególnych tematów związanych z tradycjami, religią, muzyką żydowską oraz miejscami związanymi z żydowskimi mieszkańcami Zawiercia i powiatu zawierciańskiego.

Uczniowie poznają miejsca pamięci na terenie miasta i powiatu zawierciańskiego, a następnie przygotują wystawę fotografii "Śladami Gwiazdy Dawida", która zostanie pokazana również mieszkańcom miasta. Aby zrealizować ten punkt naszego projektu, zamierzamy podjąć współpracę z MOK Zawiercie oraz Miejską Biblioteką Publiczną.

Jednym z celów postawionych sobie przez grupę uczniów realizujących projekt jest przygotowanie czasowej wystawy graffiti związanego z kulturą i religią żydowską w pobliżu miejsc ich pamięci, co spowoduje zwrócenie uwagi młodieży oraz mieszkańców miasta, na często zaniedbane i zdewastowane miejsca.

Projekt zakończy wystawa prac uczniów upamiętniająca obecność narodu Żydowskiego na naszym terenie.

Kto nam pomaga

Możemy liczyć na mieszkańców Zawiercia i okolic, którzy chętnie udzielają pomocy w realizacji działań związanych z projektem, szczególnie poprzez indywidualne rozmowy i udzielanie wywiadów, przypominanie historii poszczególnych rodzin żydowskich, a także wskazywanie miejsc pozostałych po ich działalności.