Kalendarium dziejów Gminy Żydowskiej w Staszowie na tle ważnych wydarzeń w historii miasta.

1525- 11 kwietnia nazajutrz po hołdzie pruskim Hieronim Łaski herbu Korab, wojewoda inowrocławski i sieradzki, bratanek prymasa Jana Łaskiego, uzyskuje przywileje na odbywanie jarmarków w swoim mieście Staszowie 3 razy w roku. Jest to data założenia miasta. Wcześniejsze wzmianki o wsi Staszów zawiera „Liber Beneficiorum Dioecenis Cracoviensis" Jana Długosza.

1526 -Na zjeździe w Piotrkowie ustanowiono cotygodniowe targi w czwartki, przez co utrwala się pozycja Staszowa jako ośrodka wymiany towarowej. Nowo założone miasto jest początkowo zwolnione z podatków.

1538 -Staszów płaci po raz pierwszy „czopowe" - podatek od produkcji piwa, miodu, gorzałki.

1555 -Założenie cechu tkackiego - pierwszy znany przywilej rzemieślników staszowskich.

1564 -Staszów po raz pierwszy płaci wszystkie podatki. Miasto ma już około 100 domów i pod 600 mieszkańców.

1578 -Założenie Kuźnicy i późniejszej „hamerni”

1578   -Najstarsza wzmianka o Żydach staszowskich, pojawienie się pierwszych osadników żydowskich w Staszowie.
1579 -Budowa zboru ariańskiego przez syna założyciela miasta -Olbrychta Łaskiego.

1600 -Staszów stal się własnością Tęczyńskich, których herb: dwugłowy czarny orzeł pod toporem - znalazł się w pieczęci rady miejskiej.

1610 -usunięcie Żydów ze Staszowa, które było wynikiem procesu o zabójstwo dziecka przez Żyda Semuela, o tzw. „mord rytualny" Dopiero po 80 latach nowy właściciel miasta Łukasz Opaliński pozwolił na ich powrót do miasta. Majątki ich zostały skonfiskowane i przeznaczone na budowę wieży kościelnej.

„Roku 1610 w Staszowie Szmul żyd dziecię chłopię na piasku igrające ukradłszy, szydłowskim żydom na męki wydał, którzy krew z niego wyciskali, od Urzędu zastani tak Staszowscy jako y Szydłowscy poćwiartowani z rozkazu Im. P.Andrzeja Tenczyńskiego, który córki Szmula Ochrzcić dał, a dobra ich na wymurowanie wieży kościelnej obrócił. Ciało tego dziecięcia leży w kaplicy tamże u Św. Jacka z napisem takim: Jana Kowala i Zuzanny Nierychłowskiej obywateli staszowskich syn, którego głos krwi o pomsty woła, żeby żydzi imienia chrześcijańskiego nieprzyjaciele ze Staszowa zostali wypędzeni". A że ich znowu przyjął IM. P. Opaliński, starosta Nowomiejski –jako predykcya o tem od jakiegoś starca nieznanego była - Pan Bóg mu dzieci zabrał i sam doznał wierności faktora swego najmilszego, którego o kradzież blisko Łubnic obwieścić kazał na łańcuszki”.

1610 -Dobudowanie wieży do istniejącego murowanego kościoła św. Bartłomieja. Kościół ten ufundowała w 1345 roku Dorota z Tarnowa, wdowa po Marcinie z Łubnic wojewodzie łęczyckim.

1613- 25 -Wybudowanie kaplicy Matki Boskiej Różańcowej w tymże kościele św. Bartłomieja.

1621 -Zatwierdzenie przez Jana Tęczyńskiego cechu kuśnierzy, krawców czapników.

1625 -Założenie przez Katarzynę Tęczyńską przy kościele w Staszowie szkoły, która przetrwała do XIX w.

1632 - 52 -Jan Brożek, profesor Akademii Krakowskiej, wybitny matematyk i astronom - „pionier kultu Kopernika, autor odkrywczej rozprawy z dziedziny teorii liczb" - był proboszczem parafii staszowskiej.

1635 -Przywileje zbiorowego cechu kowalów, strycharzów, rymarzów, powroźników, kotlarzów, mieczników, złotników, siodlarzy i błoniarzy zatwierdził Jan Tęczyński.

Ok. 1650 -Dzięki małżeństwu Izabelli Tęczyńskiej z Łukaszem z Bnina Opalińskim, Staszów stał się własnością Opalińskich. -Potwierdzenie cechu sukienników przez Łukasza Opalińskiego. -Założenie szabelni w Staszowie, słynnej z tzw. „staszówek" używanych min. przez wojsko Jana Sobieskiego pod Wiedniem. „Szabelnia istniała już w II połowie XVII w. ale też i kuźnica była czynna w dalszym ciągu. Szable ze Staszowa używane były pod Wiedniem i zyskały sobie dobrą sławę. Słynęły jako „staszówki" do końca XVIII w. W 1712 r. wyznaczono arendarzowi Staszowa oddzielną opłatę za arendę szabelni - 30złp za rok. Miecznicy staszowscy posiadając wyrobioną pozycję w 1716 r. oprawiali kordelasy „a ordynans JO Jejm. Dóbr. dla króla Imci. Wykonywali również drobniejsze, wymagające precyzji prace. 23 lipca 1716 roku zapłacono im „za pacholęcych szabel 24 po 5 złp od jednej te szable do Dworu odesłane".

1656 -Epidemia cholery w Staszowie i okolicznych wsiach.

1657   -W czasach potopu szwedzkiego został zdewastowany kościół przez
wojska księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego.

1664 -Ponowna konsekracja odnowionego kościoła św. Bartłomieja.

1670 -Cech garncarzy otrzymał potwierdzenie swego przywileju podpisane przez Stanisława Łukasza Opalńskiego.

1690 -Powrót Żydów do Staszowa po wyrażeniu zgody na ponowne ich osiedlenie przez Stanisława Łukasza Opalińskiego. Ich liczba zaczęła szybko wzrastać „Doszło do odnowienia gminy. Rabinem wybrany został Szmul Landan".

1695 -Konsekracja kościoła św. Ducha na miejscu dawnego zboru ariańskiego.

1705 -Epidemia cholery w Staszowie w czasie wojny polnocnej w Polsce.

1709   -Staszów własnością Elżbiety z Lubomirskich żony hetmana Adama Sieniawskiego. Szwedzkie wojska zniszczyły miasto.

1718 -Elżbieta Sieniawska, nadaje Żydom przywilej gwarantujący wolność zamieszkania oraz pozwala postawić bóżnicę i założyć cmentarz. W tym czasie Żydzi staszowscy nawiązali stosunki handlowe z Zachodem. W jarmarkach we Wrocławiu uczestniczył m.in. kupiec Lajbl Gerstl. W połowie XVIII wieku ludność żydowska stanowiła ok. 15% ogółu mieszkańców Staszowa. Mieszkają w Rynku oraz przylegających do niego ulicach Krakowskiej i Rytwiańskiej.

1731 -Maria Zofia z Sieniawskich wychodzi za mąż za księcia Augusta Aleksandra Czartoryskiego - Staszów staje się własnością rodziny Czartoryskich.

1738 -Zakończono budowę ratusza w Rynku, w którym mieści się magistrat i sklepy. August A. Czartoryski potwierdził przywilej sukienników staszowskich.

Ok. 1750 -Wielki pożar w Staszowie . Spalił się dokument wydany przez E. Sieniawska dotyczący gminy żydowskiej w Staszowie z 1718 roku.

1751-57-Budowa 27 murowanych kamienic wokoło Rynku na koszt właściciela miasta. Wybrukowano Rynek i główne ulice miasta.

1755-1760 -Założenie cechu sukienników Niemców i Polaków. „Tak więc w Staszowie powstały dwa cechy: jeden polski kierujący się dawnymi przepisami i cech niemiecki - stosujący się do przyniesionych przez siebie praw".5

1765 -Staszów zamieszkuje 609 Żydów płacących podatki. W tym czasie kierownikiem ich grupy jest rabin Szmuel.

1772 -Książę August Aleksander Czartoryski na prośbę Żydów wydaje nowy dokument na dane im przywileje i otrzymują dowód następującej treści:

„August Aleksander na Klewanin i Żukowie Książę Czartoryski [...] Wiadomo czynimy komu o tym wiedzieć będzie należało mianowicie zwierzchności zamkowej do miasta mojego dziedzicznego Staszowa regulującej się, iż gdy Synagoga miasta tegoż Staszowa wraz z pospólstwem o utrzymanie przez śp. autocesorów moich praw sobie nadanych suplikuje i tylko samym zwyczajem przez się dotąd utrzymywane, też same które z dawna mieli niniejszym zezwoleniem mojem zachowanie i wspomnianej zwierzchności mojej zamkowej zachować i utrzymywać zalecam

1. Gdyby z dawna w tymże mieście mieli używanie bożnicy i utrzymanie kierkuta beż żadnej duchowieństwa przeszkody żydzi też sam in futurum mieć mają.
2. Wolne rzemiosło bez przeszkody od cechów i opłacania się onymże,
oraz wolny dla każdego obywatela wszelkim towarem tak do kupna
jako i sprzedaży handel, nie uchylając zwyczajnych ztąd podatków
zamkowych.
3. Warzenie piwa i sycenie miodu za podatki do arendy i innymi wedle
dawnych zwyczajów, wolne od opłacania się cechom.
4. Piekarzom i Rzeźnikom za oddaniem należytości do skarbu wolny
handel, rznięcie wszelkiego bydła i sprzedaży onegoż.
5. Sądy u rabina, aby się odbywały dawnym zwyczajem za apelacyą do
zwierzchności zamkowej.
6. W sprawach między żydem a katolikiem - przyłączenie starszych
kahalnych z burmistrzem do rozsądzenia dawnym zwyczajem,
używane podobnież za apelacyą do zwierzchności zamkowej być ma. 
7. Podatki i różne składki miejskie proporcyą żydów z katolikami
umiarkowane być mają.

Które to punkta niniejszym prawem Synagodze miasta mego Staszowa utwierdzone przez zwierzchność zamkową teraz i potem będącą, zachowywane i tiki zawsze utrzymane mieć żądam. .Datum w Warszawie 20 czerwca 1772 r. podpisano A. Czartoryski.
Przywileje te potwierdzili: Izabela z Czartoryskich Lubomirska, Alfred Potocki, Adam Potocki". 

1775   - Zamontowano zegar na wieży ratuszowej.

1783 -Rozpoczęto grzebanie zwłok przy kościele św. Ducha. Zniszczenie kościoła św. Bartłomieja przez pożar.

1786-1787-Staszów posiada już 298 domów mieszkalnych, w tym 31 murowanych. Liczba ludności wynosi w tym okresie 2500 osób. Jest 14 sklepów z towarami zagranicznymi.

1794   -Podczas Insurekcji Kościuszkowskiej 7 maja odbyła się potyczka pod Staszowem. 19 maja wojska Tadeusza Kościuszki przemaszerowały przez Staszów w drodze z Połańca do Szydłowa.
-1 października pruskie oddziały przybyły do Staszowa na okres prawie półtora roku.

1795   Staszów w wyniku trzeciego rozbioru Polski znalazł się w zaborze austriackim.

1795 -Gmina żydowska zaczyna prowadzić swoją działalność według instrukcji austriackiej, która ogranicza handel żydowski, a także ingeruje w kwestie obyczajów i zwyczajów. Władza cywilna wydaje w oparciu o austriackie zarządzenia ustawy przygotowujące Żydów do pełnego obywatelskiego równouprawnienia. Kolejne podatki nakładane na ludność żydowską sprawiają, że warunki egzystencji stają się coraz trudniejsze.

1.07.1796-31.12.1801   -Elżbieta vel Izabela z Czartoryskich Lubomirska oddała Staszów wraz z dobrami w dzierżawę Ignacemu Wiełogłowskiemu.

1809 -W epoce napoleońskiej miasto było terenem przemarszów wojsk austriackich. W wyniku wojny znalazło się w granicach Księstwa Warszawskiego, wtedy po raz pierwszy Staszów stał się miastem powiatowym i należał do departamentu radomskiego.

1809-1811 -W Staszowie stacjonował pierwszy pułk strzelców konnych, który następnie wszedł w skład Wielkiej Armii Napoleona w 1812 r.

1813 -Wojsko rosyjskie przybywa do Staszowa.

1814 -Aleksander I cesarz rosyjski w Staszowie.„Aleksander I był osobistym przyjacielem księcia Czartoryskiego. 20 września 1814 r. cesarz Aleksander I przez Międzyrzec przybył do księcia Adama do Puław. Tu gościł dwa tygodnie, a stąd obydwaj pojechali na kongres do Wiednia. Obrady w Wiedniu skończyły się 3 maja 1815 roku. Z powrotem z Wiednia książę Adam Czarteryski zaprosił cesarza Aleksandra I do swej siostry Izabeli ks. Lubomirskiej do Łubnic. Stąd przez Staszów przejeżdżał do Puław. W Staszowie na rynku witała go deputacja kobiet z miasta i okolic".

1814-1815 - W tym okresie księgi rejestracyjne Żydów (narodziny, śluby, zgony) prowadzone są zgodnie z Kodeksem Napoleona obowiązującym w Księstwie Warszawskim nie przez rabinów i gminy, ale przez księży katolickich. Takie akty z podpisami hebrajskimi spotyka się w księgach staszowskich od 1814-1815 r., tj. do wydania 1 kodeksu Królestwa Polskiego.

1819 -Zamknięto istniejący dotychczas cmentarz żydowski, nowy powstał za miastem.
„Na polecenie komisarza sandomierskiego w 1819 r. żeby kierkut przenieść za miasto, żydzi dokupili za 517 złp. ziemi. Zaczęto tam chować w 1825 r."9

1821-W Staszowie wielka epidemia cholery. Rozpoczęto produkcję fajek glinianych zwanych"stambułkami". 

1822 -Zlikwidowano gminę żydowską w Staszowie. Wszystkie dokumenty i rachunki zostają zabrane. Żydowskie życie gospodarcze jest zrujnowane. Ciągłe wprowadzanie nowych zakazów powoduje pogorszenie sytuacji ekonomicznej Żydów.

1823   -Staszów stał się własnością hr. Artura Potockiego, wnuka Izabeli Lubomirskiej.

1823-1827 -Okres działalności tzw. „Banku Wełnianego" dla ożywienia rzemiosła sukienniczego.

1824   -Staszów posiada 3866 mieszkańców i pod względem zaludnienia stoi na pierwszym miejscu w województwie sandomierskim. Dopiero za parę lat wyprzedzi go Radom.

1825 -W Staszowie na 95 murowanych [domów?] niespełna 30% należało do Polaków i Niemców, 10 % było własnością dziedzica, 60 % natomiast stanowiło własność Żydów.

1831-Miasto bierze udział w organizowaniu polskich sił zbrojnych w czasie powstania listopadowego: tu formuje się Legia Nadwiślańska. Od października wojsko „cesarsko-rosyjskie" stacjonuje w Staszowie.

1832  -Właścicielem Staszowa zostaje hr. Adam Potocki.

1842 -Otwarcie szkoły elementarnej dla dziewcząt.

1845  -Od tego roku Staszów należy do guberni radomskiej. 

1846 -Adam Potocki osiedla w swoich dobrach w Adamówce 10 rodzin żydowskich. Farma nazwana zostaje potem „Palestynką”. Adam hr. Potocki chcąc obudzić w Żydach zamiłowanie do gospodarstwa
rolnego zmówił 10 rodzin żydowskich ze Staszowa i obsadził ich na folwarku Adamówka, a od czasu osiedlenia się Żydów, Palestynką zwanym. Folwark ten miał 273 morgi, 214 prętów ziemi i 14 morgów
łąki. Postawił każdemu budynki gospodarcze, kupił sprzężaji narzędzia niezbędne - tak, że weszli do gotowego. Z budynków i kupionych rzeczy mieli spłacać po 817 złp. przez 6 lat".

1848 -Hrabia Adam Potocki znosi pańszczyznę w dobrach staszowskich.

1849-Epidemia cholery.

1851  -Otwarcie szpitala św. Adama w Staszowie. 

1852 -Zlikwidowanie żydowskiej kolonii „Pałestynki" ze względu na zaniedbanie ziemi w uprawie oraz nieuiszczenie zobowiązań finansowych.

1857 -Od tego roku, po kilkuletniej przerwie zaczęto utrzymywać rabina. „Wszelkie sprawy sporne między Żydami rozstrzygał sąd rabinacki z apelacją do „zwierzchności zamkowej*'. W sporach między Żydem a Polakiem rozstrzygał burmistrz wraz ze starszymi kahalnymi. Istniała również możliwość apelacji do „zwierzchności zamkowej". Ostatecznie sporne odwołania były załatwiane przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Duchownych w Warszawie. Przedstawicielem gminy żydowskiej w magistracie w tym czasie był Aron Eizenberg".13

1862 -Założono nowy cmentarz parafialny na wzgórzu poza miastem.

1863  -W czasie powstania styczniowego Langiewicz zajął Staszów. Kiedy nadciągnęli Rosjanie spalili część miasta. Po bitwie Langiewicz ustąpił, a wojsko rosyjskie zajęło miasto.W czasie powstania doszło do zaostrzenia stosunków polsko-żydowskich na skutek posądzeń o sprzyjanie Rosjanom. Uległy one poprawie, kiedy po przegranej bitwie Polaków z Rosjanami w Staszowie 17 lutego, Żydzi wykupili od Rosjan za 500 rubli zrabowane Polakom przedmioty i przekazali je nieodpłatnie prawowitym właścicielom. W jednej z bitew w okolicach Staszowa zginął żydowski porucznik powstańczy August Rozner.

1865 -W Staszowie gmina żydowska liczy 64 % ludności. Żydzi powiększyli także swój stan posiadania.

„ Do Żydów należało 151 domów, tj. 42 % (przypuszczalnie w większości były to domy murowane), do Polaków 177 domów, tj. 49% pozostałe były własnością gminy, dziedzica, instytutów i jednej rodziny niemieckiej.
            [...]Rabina nie było w Staszowie do roku 1857. Żydzi odczuwali to jako brak. 12 stycznia trzej żydzi zwrócili się do zarządcy dób o pożyczkę do zwrotu w ciągu 20 lat na zakup i wyposażenie domu dla rabina. Uzasadniali prośbę złym stanem materialnym mieszkańców miasta, które przeżyło od czasu powstania wiele różnych klęsk, „chorób na bydło i ludzi" i nieurodzajów. Z drugiej strony skarżyli się na „wyuzdaną niemoralność młodych ludzi nie mających nad sobą przewodnika duchowego - rabina, któren by środkami religijnymi swawoli i nadużyciom zapobiegł"14

1893 -Epidemia cholery w Staszowie, największa od 1821 r., pochłonęła wiele ofiar.

1895 -Pożar Kościoła św. Ducha w Staszowie. Spaleniu uległ boczny ołtarz oraz sufit.

1897 -Hr. Róża Potocka poślubiła w Krakowie księcia Macieja Radziwiłła herbu Trąby. Radziwiłowie zamieszkali we dworku w Sichowie. „Objąwszy w posiadanie dobra staszowskie w 1898 r. powiększa je dokupieniem w 1899 Ujazdu Kiełczyńskiego, Gajsców, osady w Gryzimkamieniu"15

1899 -Staszowie powstała Kasa pożyczkowo-oszczędnościowa. W dniu 25 lipca została zatwierdzona przez ministra finansów. Ustalono własny udział członka na 50 rubli. Pod koniec roku kasa liczyła 95 członków 41 Żydów i 54 chrześcijan. W końcowych latach w Staszowie oddano do użytku browar, dwie fabryki sody, dwa młyny wodne oraz fabrykę papieru. Zamieszkiwało w mieście 192 rzemieślników. Z funkcjonujących w Staszowie 120 sklepów około 80 % należało do Żydów.

1900-15 sierpnia urodził się Dawid J. Kirszenbaum, późniejszy wybitny malarz i karykaturzysta żydowski. Zmarł w Paryżu w 1954 r. „Z innych żydowsko polskich przedstawicieli Ecole de Paris wymienić można : [...] Jecheskala Dawida Kirszenbauma (1900-1954) ze Staszowa w Kieleckiem tworzącego kompozycje o tematyce z żydowskiego folkloru („Przybycie Mesjasza do Staszowa"- 1937) i sceny karnawałowe ( „Uroczystości w sali Sebastian)"16

1901   -Przekształcenie Szkoły Elementarnej w dwuklasową szkołę męską.

1902 -Zmarł proboszcz ks. Wojciech Ściślik. Jego miejsce zajął 42 letni ks. Wawrzyniec Siek, który napisał „Opis historyczny parafii i miasta Staszów do 1918 r."

Utworzono Ochotniczą Straż Pożarną. Żydzi uczestniczą w jej tworzeniu.

1905 -W Staszowie założono komórkę PPS. W inauguracyjnym zebraniu wziął udział przybyły z Warszawy socjalista Z. Masejewski. W pobliskich Koniemłotach odbył się strajk szkolny, młodzież żądała nauki w języku polskim. 21 grudnia zerwano z budynku szkolnego carskiego orła.

1905 -Powstaje w Staszowie Bund.
„Była to żydowska partia socjaldemokratyczna, przeciwna ruchowi syjonistycznemu, o wyraźnym zabarwieniu propolskim. Do jej założycieli należeli m.in. Jakub Szyloni i Mosze Dajtełbaum. W tym roku zorganizowano w mieście obywatelską policję, którą tworzyli Żydzi i Polacy. Powstał także Sąd Ludowy. ( Niedługo potem sąd i policja zostały przez Rosjan zlikwidowane)17

1906 -Powstało w Staszowie Koło Polskiej Macierzy Szkolnej. Z inicjatywy Koła otwarto szkolną bibliotekę i czytelnię dysponującą ponad 1.100 tomów książek. Zlikwidowano fabrykę powozów założoną przed laty przez księcia Augusta A. Czartoryskiego. W Koniemłotacłi nauczyciele otrzymali od władz pozwolenie na naukę w języku polskim.

1908 -Wybudowano nową cerkiew na ulicy Krakowskiej.
Skazano na katorgę syberyjską m.in. Ignacego Raczyńskiego, Leona Cukierskiego, Feliksa Lorka.

1910 -Otwarto nową aptekę w Rynku, właścicielem jest Bolesław Krauze. Rabinem miejskim zostaje Łajb Dawid Grojbart, przewodniczącym gminy żydowskiej Wolf Tuchman.
„Na początku XX wieku doskonale zorganizowana gmina żydowska w Staszowie utrzymywała synagogę, rabina, betmidrasz ( dom nauki dla młodzieży żydowskiej pełniący równocześnie funkcje domu modlitwy) oraz 5 chederów. Do wyróżniających się w życiu publicznym Żydów należeli: Israel Hersz Rosenweig i Alter Erlich -zegarmistrzowie, Izaak Goldfarb - producent fajek ( stambułek staszowskich eksportowanych na Wschód) Abraham Hajmen -felczer, Benjamin Tochterman - księgarz, Izrael Karp i Mendele Frydman - wielcy bogacze i filantropi.
        Wybitnym nauczycielem na początku XX wieku był Natan Dawid Mełamed, zaś doskonałym specjalistą literatury hebrajskiej, rosyjskiej, polskiej i niemieckiej - Hersz Łajb Dajtelbaum".18

1912-W Staszowie powstał chór amatorski „Lutnia", którego dyrygentem był organista Zygmunt Amborski. Zorganizowano wystawę rolniczą dorobku guberni radomskiej. Była ona okazją do prezentacji osiągnięć gospodarskich okolicznych dworów, a także miejscem artystycznych imprez. Organizatorem wystawy był książę Maciej Radziwił.
Na początku wieku dochodzi do wyraźnego ożywienia życia kulturalnego gminy żydowskiej. Organizowane są wieczory literacko - muzyczne, kameralne koncerty, konkursy śpiewacze. Jeden z Żydów staszowskich Pinchas Szerman na konkursie kantorów, który odbył się w synagodze w Warszawie w 1910 r. zdobył II miejsce przy boku sławnych kantorów : Gerszona Siroty i Masze Kusowickiego.

1913 -Staszów liczy 11.275 mieszkańców z czego 7.634 Żydów. Dawało mu to III miejsce w guberni radomskiej za Radomiem i Ostrowcem.
Kasa Pożyczkowo - Oszczędnościowa liczyła 1157 członków, wśród nich było 339 Żydów.

1914 -Wybuchła I wojna światowa.
„Wydarzenia I wojny światowej nie ominęły Staszowa. Już 9 sierpnia 1914 roku wojska rosyjskie opuściły Staszów. 14 sierpnia wkroczył do miasta 14 Pułk Węgierski. 6 września Węgrzy wycofali sięw stronę Szczucina. W połowie września Staszów zajęli Rosjanie, ale już 2 października ponownie wkroczyło wojsko austriackie. Po miesiącu nastąpił odwrót armii austriackiej. Staszów znalazł się znów w strefie wojennej”19

1914 -Ludność żydowska ucierpiała poważnie, gdy Rosjanie zajęli Staszów. Splądrowali szereg sklepów i domów żydowskich. Na rozkaz gen. Nowikowa 30 września powieszono na latarni jednego Żyda, zaś ośmiu zastrzelono. Do Rosji w charakterze „zakładników" wysłano rabina miejskiego Lejba Grojbarta oraz Dawida Goldfedera.