RADOM - III Liceum Ogólnokształcące im. płk. Dionizego Czachowskiego

Kim jesteśmy

RADOM - III Liceum Ogólnokształcące im. płk. Dionizego Czachowskiego

III Liceum Ogólnokształcące im. płk. Dionizego Czachowskiego w Radomiu jest jedną z najstarszych i najbardziej zasłużonych placówek oświatowych w naszym mieście. Poszczycić się może niezwykle bogatą i chwalebną tradycją. Jest ona kontynuatorką Zakładów Naukowych Żeńskich Marii Gajl w Radomiu (1906-1949), znanej i cenionej szkoły prywatnej, kształcącej młodzież w duchu patriotycznym i obywatelskim. Liceum kultywuje szkolne tradycje i obyczaje związane z osobą Patrona. Młodzież angażuje się w liczne działania na rzecz środowiska lokalnego. Realizuje ciekawe projekty i przedsięwzięcia związane z promocją kultury i tradycji lokalnej. Szkoła uczestniczy w organizowaniu imprez i uroczystości historyczno-patriotycznych. Przywiązuje duże znaczenie do wychowania młodzieży w duchu tolerancji, poszanowania tradycji innych kultur i narodów, które współtworzyły i nadal współtworzą historię naszego państwa. Liceum organizuje spotkania z młodzieżą izraelską, które służą poznawaniu dwóch kultur – polskiej i izraelskiej oraz wzajemnemu poznawaniu się młodzieży. W ramach I Dni Kultury Żydowskiej w Radomiu w czerwcu 2008 roku zorganizowaliśmy wykłady, warsztaty, koncerty, spektakle, konkursy i degustacje potraw żydowskich.

Społeczność żydowska w naszej miejscowości

Żydzi osiedlali się w Radomiu od XVI wieku. W 1724 roku August II nadał miastu przywilej „de non - Tolerandis Judaeis”, a w kolejnych latach dwukrotnie wydano ludności żydowskiej polecenia opuszczenia Radomia. Żydzi otrzymali zakaz przebywania w mieście i prowadzenia działalności handlowej. Mimo to w 1787 roku na terenie tak zwanego Nowego Radomia mieszkało ponad 90 osób wyznających judaizm. Formalne zakazy nie powstrzymały rozwoju osadnictwa żydowskiego. Wkrótce Żydzi zdominowali gospodarkę miasta i stali się istotną częścią społeczności Radomia. W 1827 roku Żydzi stanowili 23,2 % ludności miasta. W 1862 roku powstała gmina żydowska, a w 1884 roku wybudowano synagogę. Koniec XIX wieku przyniósł rozwój gospodarczy Radomia. W 1897 roku żyło w nim 11 277 Żydów, stanowiąc 38 % ogółu mieszkańców. Spis powszechny z 1921 roku odnotował 24 495 Żydów, co stanowiło 40 % wszystkich mieszkańców. W okresie międzywojennym wydawana była prasa w języku hebrajskim i jidysz. Istniała jesziwa i 5 bibliotek żydowskich. Podczas II wojny światowej, w marcu 1941 roku Niemcy utworzyli w Radomiu getto, w którym zgromadzili około 32 tys. Żydów. Większość z nich została zamordowana w obozie zagłady w Treblince. Jednym z nielicznych dziś śladów po miejscowej społeczności żydowskiej jest nekropolia, położona przy ul. Towarowej koło Ronda Kozienickiego. Z historią radomskiego kirkutu można się zapoznać w materiałach zamieszczonych w zakładce "Do ściągnięcia".

Co robimy w ramach projektu

Nasz Projekt nosi tytuł "Śladami Żydów radomskich". Celem Projektu jest upowszechnianie wiedzy o historii i kulturze żydowskiej, ukazywanie przenikania i wzajemnych związków kultury polskiej i żydowskiej oraz krzewienie tolerancji i idei dialogu kultur. Głównym zadaniem Projektu jest sprawowanie opieki nad Cmentarzem Żydowskim przy ul. Towarowej koło Ronda Kozienickiego, stanowiącym ważny zabytek kultury żydowskiej w naszym mieście oraz promocja w środowisku lokalnym wielokulturowego dziedzictwa Radomia.

Kalendarium działań zrealizowanych w roku szkolnym 2008/2009

18-20 września
Udział szkolnego koordynatora programu „Przywróćmy Pamięć” w ogólnopolskim szkoleniu dla nauczycieli, zorganizowanym przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Radzikowie koło Warszawy.

20 października
Udział 15 uczniów z klas: 2a (2), 2c(5), 2d(2), 2e(6) wraz z 15 uczniami z VI LO w szkoleniu dla liderów programu „Porozmawiajmy – Europejskie debaty o wartościach” zorganizowanym przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w siedzibie III LO w Radomiu.

Szkolenie objęło zagadnienia etyki, pracy metodą projektu, prowadzenia działań publicznych i moderowania debat. Animatorzy Fundacji prowadzący szkolenie, przygotowali uczniów do roli organizatorów debat publicznych oraz podjęli z nimi tematykę wartości takich, jak: poszanowanie godności ludzkiej, wolności, równości, tolerancji i sprawiedliwości.

29 października
Wycieczka klasy 2d do Archiwum Państwowego w Radomiu - zwiedzanie wystawy „Getto w Radomiu, kwiecień 1941 – sierpień 1942”. 

Prezentowane na wystawie materiały dotyczyły życia radomskich Żydów w okresie okupacji hitlerowskiej. Młodzież obejrzała fotografie mieszkańców radomskiego getta, jak i ich oprawców oraz dokumenty. Dużą część ekspozycji stanowiły plakaty. Prezentowane na wystawie materiały pochodziły ze zbiorów Archiwum Państwowego w Radomiu, m.in. ze Zbioru afiszów, plakatów i druków ulotnych z lat 1939 – 1945 oraz Zbioru ikonografików. Młodzież pogłębiła swoją wiedzę na temat powstania getta radomskiego i życia ludności żydowskiej w getcie.

20 listopada
Udział klasy 2e w zajęciach „Przywróćmy Pamięć":

- Wprowadzenie do Programu edukacyjnego „Przywróćmy Pamięć”,

- Referat „Społeczność żydowska w Radomiu”,

- Wykład „Cmentarze żydowskie”.

Młodzież poznała rolę Żydów w rozwoju gospodarki i kultury dawnego Radomia, losy ludności żydowskiej podczas II wojny światowej oraz dzieje żydowskiej nekropolii w Radomiu. Uczniowie poszerzyli swoją wiedzę na temat roli cmentarza w tradycji judaistycznej. Na podstawie ilustracji poznali wygląd nagrobków żydowskich (inskrypcje i symbole macew) oraz oheli.

22 listopada
Udział dwóch uczniów w szkoleniu regionalnym dla liderów programu „Przywróćmy Pamięć” zorganizowanym przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Tomaszowie Mazowieckim.

1 grudnia

Debata szkolna na temat „Czy mniejszości stanowią zagrożenie dla kultury polskiej?” w ramach projektu „Porozmawiajmy – Europejskie debaty o wartościach” z udziałem uczniów z klas: 1b, 2c, 2e oraz nauczycieli, zaproszonych gości i przedstawicieli mediów lokalnych.

Na debatę przybyli goście specjalni: Pan Karol Semik - Mazowiecki Kurator Oświaty (objął honorowy patronat nad debatą), Pani Agata Tomaszewska - kierownik projektu „Porozmawiajmy – Europejskie debaty o wartościach”, Pan Bolesław Kwiatkowski (wójt romski) z córką - Panią Małgorzatą Kwiatkowską. Debatę prowadziła Marta Sochaczewska z klasy 2e. Celem debaty było przybliżenie problemu zawartego w tezie tematu oraz rozwijanie umiejętności twórczego i krytycznego myślenia, kształcenie umiejętności uzasadniania własnych wyborów, kształcenie szacunku dla cudzych poglądów i przekonań. W debacie uczestniczyły dwie grupy: zwolenników tezy i jej przeciwników. Po zaprezentowaniu stanowisk poszczególnych stron i wymianie argumentów nastąpiła ożywiona dyskusja na temat mniejszości oraz ich wpływu na kulturę Polski, w której uczestniczyli również goście i publiczność. Głos zabrał m.in. Pan Karol Semik, Mazowiecki Kurator Oświaty. Po dyskusji nastąpiło podsumowanie i ocena debaty. Cenny komentarz o debacie przekazała Pani Agata Tomaszewska - kierownik projektu. Na zakończenie wystąpił cygański zespół muzyczny. Organizatorem debaty była grupa młodzieży z klas: 2c, 2e i 2d (opiekunowie - Anna Prokop, Erwin Kruczoń, Małgorzata Zaręba, Małgorzata Płowiec). Z ulotką o debacie szkolnej i artykułem z "Gazety Wyborczej" można się zapoznać w materiałach zamieszczonych w zakładce "Do ściągnięcia".

9 grudnia

Wycieczka klasy 2e  na Cmentarz Żydowski przy ulicy Towarowej w Radomiu.

Młodzież zapoznała się z historią Cmentarza Żydowskiego w Radomiu oraz z konstrukcją nagrobków żydowskich. Obejrzała wolnostojące macewy po obu stronach głównej alei oraz fragmenty nagrobków położonych na ziemi i wmurowanych w ogrodzenie (lapidarium). Macewy wykonane są z piaskowca, z zachowanymi inskrypcjami w języku hebrajskim. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1851 roku. Młodzież odczytywała symbole macew. Obejrzała granitową tablicę upamiętniającą żydowskich żołnierzy poległych w walce o niepodległość Polski w roku 1863 i 1905, w latach 1920-1921 i w 1939 roku. Zwiedziła budynek ohel iskor postawiony w 1998 roku.

17 grudnia

Debata regionalna na temat „Czy mniejszości narodowe stanowią zagrożenie dla kultury polskiej?” w ramach projektu „Porozmawiajmy – Europejskie debaty o wartościach”.

Debatę regionalną połączoną z konferencją metodyczną dla nauczycieli szkół radomskich w Mazowieckim Samorządowym Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Radomiu zorganizowała Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Konferencję rozpoczął wykład wygłoszony przez prof. Barbarę A. Markiewicz „Czy tożsamość jest wartością?”. Następnie odbyła się debata na temat „Czy mniejszości narodowe stanowią zagrożenie dla kultury polskiej?” z udziałem uczniów z klas: 2c, 2e i 3g III Liceum Ogólnokształcącego im. płk. Dionizego Czachowskiego w Radomiu. Głos w dyskusji zabrali goście specjalni: Pan Gerard Figarski – Kierownik Ośrodka dla Cudzoziemców w Radomiu i Ks. Andrzej Tuszyński – Prezes Stowarzyszenia Centrum Młodzieży „Arka”. Obserwatorami byli nauczyciele szkół radomskich i przedstawiciele mediów lokalnych. Na zakończenie nauczyciele i uczniowie wzięli udział w warsztatach poświęconych  prowadzeniu debat i podejmowaniu tematyki dialogu międzykulturowego. Z ulotką o debacie regionalnej i artykułem z "Gazety Wyborczej" można się zapoznać w materiałach zamieszczonych w zakładce "Do ściągnięcia".

27-30 maja

III Liceum Ogólnokształcące im. płk. Dionizego Czachowskiego w Radomiu zorganizowało II Dni Kultury Żydowskiej w Radomiu pod hasłem „Spotkanie Kultur” w dniach 27-30 maja 2009 roku.  Patronat Honorowy nad imprezą objęli: Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich, Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik,  Prezydent Miasta Radomia Andrzej Kosztowniak i Dyrektor Narodowego Centrum Kultury Krzysztof  Dudek. Patronat Medialny objęła Gazeta Wyborcza i TV Dami Radom. Pomysłodawcą i twórcą II Dni Kultury Żydowskiej była Danuta Sawicka, a współtwórcą i koordynatorem ds. organizacyjnych - Anna Prokop.

Celem II Dni Kultury Żydowskiej w Radomiu było upowszechnianie wiedzy o tradycji i kulturze żydowskiej, romskiej, czeczeńskiej i arabskiej, promocja wielokulturowego dziedzictwa Radomia, krzewienie tolerancji i idei dialogu kultur oraz rozwijanie różnych form twórczości artystycznej młodzieży.

Impreza rozpoczęła się Paradą Wielokulturowości w dniu 27 maja 2009 roku, w której uczestniczyli przedstawiciele władz Urzędu Miejskiego, instytucji kultury i szkół radomskich. Nie zabrakło również przedstawicieli społeczności romskiej i czeczeńskiej mieszkającej w Radomiu. Kolorowy korowód w rytmach tradycyjnej muzyki żydowskiej, romskiej, czeczeńskiej i arabskiej przeszedł ulicami miasta od Placu Corazziego do dziedzińca III LO przy ulicy Traugutta.

Podczas uroczystości otwarcia II Dni Kultury Żydowskiej w sali konferencyjnej Mazowieckiego Samorządowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli, po powitaniu gości i młodzieży przez Danutę Sawicką - Dyrektora III LO, głos zabrał Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich. Wśród zaproszonych gości obecni byli między innymi: Krystyna Borkiewicz z Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Izraelskiej w Radomiu, Bolesław Kwiatkowski - Wójt Romski, Adela Głowacka - członek honorowy Radomskiego Stowarzyszenia Romów „Romano Waśt”. Goście i młodzież wysłuchali wspaniałego koncertu pieśni żydowskich w języku jidysz i hebrajskim w wykonaniu Urszuli Makosz z Krakowa. Wykład inauguracyjny „Rola kobiety w tradycji żydowskiej” wygłosiła  Bella Szwarcman-Czarnota - redaktor miesięcznika „Midrasz” (Warszawa). Wykład na temat „Od narodzin do śmierci - cykl życia religijnego Żyda” przedstawiła Julia Makosz - wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego (Kraków). Wykłady okazały się niezwykle interesujące. Młodzież miała możliwość zgłębienia swojej wiedzy dotyczącej tradycji i kultury oraz życia codziennego Żydów. Na zakończenie uroczystości wystąpiła Ewelina Prokop (absolwentka naszej szkoły) pięknie wykonując piosenki - żydowską i romską.

W tym samym czasie na dziedzińcu szkolnym trwał Piknik Wielokulturowości, na który złożyły się występy uczniów i  absolwentów naszego liceum: koncert piosenek żydowskich i romskich, prezentacja muzyki żydowskiej - koncert akordeonowy, występ kuglarski oraz pokaz tańca izraelskiego. Grupa dzieci czeczeńskich z PSP Nr 23 w Radomiu wystąpiła z pokazem tańca czeczeńskiego. Występy młodych artystów cieszyły się dużym zainteresowaniem ze strony gości, nauczycieli i uczniów. Urszula i Julia Makosz prowadziły ciekawe warsztaty dla młodzieży: „Śpiewanie nigunów (tradycyjnych pieśni bez słów) z elementami tańca chasydzkiego” i „Śpiewanie  piosenek w jidysz”. Podczas Pikniku można było dokonać degustacji potraw tradycyjnej kuchni żydowskiej, romskiej, czeczeńskiej, arabskiej i polskiej.

W dniu 28 maja odbył się Pokaz Pofestiwalowy „Żydowskie Motywy” 2009. Dzięki uprzejmości Stowarzyszenia Żydowskie Motywy młodzież zobaczyła 7 filmów o tematyce żydowskiej, dotyczących tradycji, tożsamości narodowej i kulturowej oraz historii narodu żydowskiego. Podstawowym celem pokazu była prezentacja dzieł sztuki, tj. filmów niekomercyjnych, odkrywczych, szukających nowych sposobów ekspresji, które poprzez przekaz filmowy mają wskazywać drogi porozumienia ze wszystkimi społecznościami religijnymi, narodowościowymi, kulturowymi w celu lepszego wzajemnego poznania się i zrozumienia różnorodnych racji, pokazania przede wszystkim tego, co nas łączy. W Radomiu zaprezentowano następujące filmy dokumentalne VI Międzynarodowego Festiwalu Filmowego „Żydowskie Motywy”: „Cejwin”, Izrael 2008, reż. Larry Frisch;  „Święto świateł”, Wielka Brytania 2008, reż. Mihaal Danziger; „Szczęśliwi Żydzi”, Polska 2008, reż. Jonathan Rosenbaum (Nagroda Specjalna Warszawskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej);  „Drugie życie”, Polska 2008, reż. Paulina Fiejdasz;  „Palestyński niewolnik mojego ojca”, Szwecja/Izrael 2007, reż. Nathanel Goldman Amirav i Uri Appenzeller (Brązowy Warszawski Feniks);  „Migawki”, Izrael 2008, reż. Dov Gil-Har i Uri Rozen;  „W drodze”, Izrael 2008, reż. Avida Livny. 

W tym samym dniu Jan Jagielski z Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie wygłosił interesujący wykład połączony z prezentację multimedialną na temat „Zabytki kultury żydowskiej w Polsce”.  Mówił o materialnych śladach obecności historycznej Żydów na ziemiach polskich, pokazując m.in. zachowane synagogi i cmentarze żydowskie w Polsce. Prezentacja dotyczyła również zabytków kultury żydowskiej w Radomiu. Młodzież mogła obejrzeć przedwojenne i współczesne fotografie radomskiego kirkutu.

W dniach 28 - 29 maja miały miejsce Finałowe Prezentacje Projektu Edukacyjnego „Spotkanie Kultur”. Podczas Spotkań z Kulturą Żydowską, Romską, Czeczeńską i Arabską uczniowie klas I - II naszego liceum przygotowali: wystawę w formie Targów Projektów Klasowych (albumy, foldery, plakaty, gazetki ścienne, makiety itp.), prezentację tradycyjnych strojów oraz degustację potraw żydowskich, romskich, czeczeńskich i arabskich. Odbyły się również prezentacje artystyczne takie, jak: scenki obyczajowe (inscenizacje zwyczajów i obrzędów), prezentacje tekstów literackich (recytacje wierszy, czytanie legend i bajek), koncert pieśni i piosenek, pokaz tańca izraelskiego i arabskiego. Uczniowie zaprosili młodzież czeczeńską, która zaprezentowała żywiołowy taniec ludowy. Prezentacje artystyczne spotkały się z dużym zainteresowaniem ze strony widzów. Wspaniała muzyka i taniec, piękne stroje, smaczne potrawy, to wszystko sprawiło, że kultura żydowska, romska, czeczeńska i arabska stały się nam bliższe.

W dniu 29 maja nauczyciele i młodzież zapoznali się z prezentacjami multimedialnymi przygotowanymi przez klasy I - II w ramach Projektu Edukacyjnego „Spotkanie Kultur”. Następnie uczniowie uczestniczyli w warsztatach tańców izraelskich wspaniale prowadzonych przez Irenę Czerską z Zespołu Tańców Izraelskich „Snunit” (Warszawa). Podczas warsztatów muzealnych „Judaica w zbiorach Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu” grupa uczniów zebrała informacje dotyczące historii Żydów radomskich. Zapoznała się z publikacjami, dokumentami, portretami Żydów, widokówkami i fotografiami Radomia związanymi z życiem i działalnością Żydów w Radomiu w XIX i XX wieku. Młodzież obejrzała przedmioty związane z kulturą żydowską (fragment Tory, jad, lampka chanukowa, balsaminka, świeczniki i inne). Warsztaty w interesujący sposób prowadziła Katarzyna Wrona - Kierownik Działu Historii Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.

W dniu 30 maja podziwialiśmy wspaniałą grę aktorską Witolda Dąbrowskiego, który zaprezentował monodram „Opowieści z Bramy” (Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” Lublin). Na zakończenie II Dni Kultury Żydowskiej w Radomiu odbył się Koncert Laureatów, czyli pokazy wokalno-taneczne w wykonaniu uczniów III LO oraz występy gościnne absolwentów. Dyrektor Szkoły Danuta Sawicka dokonała oceny realizacji Projektu „Spotkanie Kultur” i przedstawiła wyniki obrad Jury, które wysoko oceniło poziom występów artystycznych młodzieży (I miejsce - klasa 2c), prezentacji multimedialnych (I miejsce - klasy 1b, 2a) oraz prac plastycznych (I miejsce - klasa 1f).  

W dniach 27 - 30 maja można było obejrzeć wystawę plakatów „Spotkanie Kultur”, wykonanych przez młodzież naszej szkoły oraz wystawę publikacji dotyczących religii i kultury żydowskiej, kultury i sztuki islamu oraz dialogu międzykulturowego. Publikacje (m.in. albumy, monografie, kalendarze, broszury, foldery) przekazane zostały przez Ambasadę Królestwa Arabii Saudyjskiej w Polsce, Muzułmański Związek Religijny w RP, Narodowe Centrum Kultury w Warszawie oraz pochodziły ze zbiorów szkolnych.

Natomiast w dniach 27 maja - 5 czerwca czynne były wystawy fotograficzne zorganizowane przy współpracy z Ambasadą Izraela w Polsce. Wystawa „Ściana Płaczu” to poetycki i niecodzienny zapis tego niezwykłego miejsca autorstwa wybitnej fotograficzki izraelskiej, Michal Ronnen Safdie.  Natomiast „Krajobrazy Izraela” to wystawa fotograficzna o przyrodzie Izraela, której autorką jest wybitna izraelska fotograficzka Shai Ginott.

Z Projektem edukacyjnym "Spotkanie Kultur" oraz Programem II Dni Kultury Żydowskiej w Radomiu można się zapoznać w materiałach zamieszczonych w zakładce "Do ściągnięcia".

Co planujemy na kolejnym etapie projektu

W październiku 2009 roku planujemy zakończenie II Dni Kultury Żydowskiej w Radomiu pod hasłem "Spotkanie Kultur". Zorganizowane zostaną m.in. warsztaty dotyczące kultury i tradycji żydowskiej, warsztaty taneczne, występy laureatów prezentacji artystycznych oraz koncert pieśni żydowskich. Planowane jest wydanie publikacji „Działania w zakresie upowszechniania wiedzy o historii i kulturze Żydów” oraz zrealizowanie filmu o Dniach Kultury Żydowskiej w Radomiu. Informacje dotyczące Projektu zamieszczane będą na stronie internetowej szkoły: www.3lo.czachowski.prv.pl

Kto nam pomaga

Przy realizacji w/w działań szkoła współpracuje m.in. z: Ambasadą Izraela w Polsce, Urzędem Miejskim w Radomiu, Gminą Wyznaniową Żydowską w Warszawie, Narodowym Centrum Kultury w Warszawie, Fundacją Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Stowarzyszeniem Żydowskie Motywy  w Warszawie, Żydowskim Instytutem Historycznym im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie, Towarzystwem Przyjaźni Polsko-Izraelskiej w Radomiu, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.

Z czego jesteśmy szczególnie dumni