"Przywróćmy Pamięć" edycja 2008-2009

MUROWANA GOŚLINA - Gimnazjum nr 1 im. Hipolita Cegielskiego oraz Gimnazjum nr 2 im. Jana Kochanowski

Kim jesteśmy

Gimnazjum nr 1 im. Hipolita Cegielskiego oraz Gimnazjum nr 2 im. Jana Kochanowskiego

Dlaczego realizujemy projekt

Chcielibyśmy pokazać mieszkańcom Murowanej Gośliny elementy tworzące wielokulturową przeszłość miasta, jego różnorodność narodowo-religijną budowaną przez Polaków, Żydów oraz Niemców. Pragniemy na nowo odkryć ślady żydowskie i niemieckie w Murowanej Goślinie. Dla młodych mieszkańców Murowanej Gośliny ważne jest doświadczenie spotkania z rówieśnikami
z innego kraju, wspólna wymiana poglądów na temat wartości. Pośrednio dzięki pracy w grupie międzynarodowej młodzież rozwija kompetencje językowe. Działania warsztatowe wspomagają także doskonalenie umiejętności plastycznych, muzycznych, wokalnych oraz tanecznych.

Co robimy w ramach projektu

Trzecia odsłona naszego międzykulturowego działania. W ramach Koła Wielokulturowości szukamy śladów różnych narodowości oraz wyznań w naszym małym miasteczku. Dwa lata temu odbył się projekt "Wspólna przeszłość. Wspólna pamięć", którego efektem była m.in. wizyta Żydów z Izraela - potomków goślińskich Żydów.
W ubiegłym roku stworzyliśmy projekt "Powrót do korzeni", dzięki któremu udało się m.in. uporządkować kirkut oraz cmentarz ewangelicki oraz przygotować tam miejsca pamięci. Tegoroczne działania pragniemy zorientować wokół trzech wartości: przyjaźni, tolerancji oraz pamięci - wartości, które przed wojną łączyły w Murowanej Goślinie Polaków, Żydów oraz Niemców.

Co już zrobiliśmy w lipcu oraz w sierpniu?   

 Warsztaty międzynarodowe na temat przyjaźni, tolerancji oraz pamięci  

W dniach od 4 do 8 sierpnia 2008 w Murowanej Goślinie odbyły się  międzynarodowe warsztaty ekumeniczne „bien” (Baltic Intercultural and Ecumenical Network) pt.  „Wartości, które łączą przeszłość z teraźniejszością”. Mottem przewodnim spotkania stał się fragment Ewangelii wg św. Mateusza 4,1-11. Przez trzy dni młodzi ludzie z Polski, Rosji, Litwy, Niemiec, Szwecji uczestniczyli w warsztatach na temat tolerancji, pamięci oraz przyjaźni – trzech uniwersalnych wartości, które w przeszłości łączyły mieszkańców Murowanej Gośliny. Wyżej wymienionym wartościom zostały przypisane symbole: synagoga, cmentarz ewangelicki, wóz ochotniczej straży pożarnej. Punktem wyjścia do dyskusji w czasie warsztatów na temat w/w wartości były teksty na temat przyjaźni, tolerancji i pamięci w ujęciach religijnym, filozoficznym oraz literackim (Jan Paweł II „Pamięć i tożsamość”, Leszek Kołakowski „O tolerancji” oraz Antoine de Saint-Exupery „Mały książę”). Po dyskusji w małych grupach młodzież opracowała wyniki każdego warsztatu we wybranej przez siebie formie: za pomocą postera lub pantomimy.  

Nieistniejące miasto na kawałkach płótna   

W ramach projektu młodzież z goślińskich gimnazjów pod kierunkiem p. Elwiry Springer odtworzyła na płótnie miasto z końca wieku XIX: uczniowie namalowali goślińską synagogę, miejsce spotkań polsko-niemieckich „Hotel de Posen”, sklep spożywczy „Zgoda” oraz nagrobki z cmentarza ewangelickiego. W ten sposób Murowana Goślina na chwilę powróciła do swych korzeni. Płótna zostaną zaprezentowane mieszkańcom tak, by wszyscy naocznie doświadczyli wielokulturowości swego miejsca zamieszkania. W wyborze odtwarzanych na płótnie obiektów oprócz kryterium pokazania elementów przynależnych trzem narodowościom i wyznaniom, kierowaliśmy się także usytuowaniem każdego z nich. Miejsce byłego cmentarza ewangelickiego znajduje się przy wjeździe do historycznej części Murowanej Gośliny (przy ul. Poznańskiej - głównej ulicy w mieście), a teren, gdzie znajdowała się synagoga, jest położony przy wyjeździe z miasta. 

Chrześcijańsko-żydowskie spotkanie modlitewne oraz uroczystość odsłonięcia tablic upamiętniających społeczność ewangelicką oraz żydowską Murowanej Gośliny   

Ważnym punktem projektu była uroczystość odsłonięcia tablic upamiętniających społeczność żydowską oraz niemiecką Murowanej Gośliny. Uroczystość poprzedzało nabożeństwo ekumeniczne w Kościele poewangelickim pod wezwaniem św. Ducha przy ulicy Dworcowej, w którym uczestniczyli przedstawiciele różnych kościołów chrześcijańskich: pastor Frank Engelbrecht z Luterańskiego Kościoła św. Katarzyny w Hamburgu, ks. Tomasz Wola z Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Pile, ks. Jan Ostryk z Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Poznaniu. Gospodarzem spotkania był wikariusz parafii pod wezwaniem św. Jakuba - ks. Przemysław Wrzalik. Do modlitwy włączyli się także członkowie Poznańskiej Gminy Żydowskiej: przewodnicząca gminy – p. Alicja Kobus, dr Zdzisław Gałyński oraz dr Eugeniusz Szydłowski. W trakcie nabożeństwa mogliśmy usłyszeć fragment z Genesis o Abramie, który stał się protoplastą Izraela. Wersety Księgi Rodzaju zostały odczytane we wszystkich językach uczestników warsztatów (hebrajski, angielski, polski, niemiecki, rosyjski). Uroczystość ubogacił śpiew Aleksandry Stefaniuk. Po nabożeństwie odbyło się odsłonięcie dwóch tablic upamiętniających społeczność żydowską i ewangelicką Murowanej Gośliny. Wzruszające było wystąpienie p. Mieczysława Drobnika, który przybył na cmentarz ewangelicki, by pomodlić się za swojego przyjaciela Niemca, który został tam pochowany. W przeszłość poszczególnych cmentarzy wprowadzili nas historycy pracujący w Izbie Regionalnej Ziemi Goślińskiej: p. Dariusz Paprocki (cmentarz ewangelicki) oraz p. Norbert Kulse (cmentarz żydowski). Na kirkucie dodatkowo przemówili wicewojewoda Wielkopolski - p. Przemysław Pacia oraz wicemarszałek województwa – p. Arkadiusz Błochowiak. Wiązanki złożyli także zastępca Burmistrza Miasta i Gminy – p. Marcin Buliński oraz przewodniczący Rady Miejskiej  - p. Zbyszek Krugiełka.

Wrzesień 2008

25 września uczniowie klas trzecich Gimnazjum nr 1 im. Hipolita Cegielskiego oraz Gimnazjum nr 2 im. Jana Kochanowskiego z inicjatywy Koła Wielokulturowości uczestniczyli w niezwykłym spotkaniu z gościem z Izraela– Schlomo Wolkowieczem, który skończy wkrótce 84 lata i jest ważnym świadkiem przeszłości, ocalonym z Holokaustu. Na terenie dzisiejszej Ukrainy cudem udało mu się uniknąć śmierci z rąk SS. Schlomo odwiedził już wiele szkół i opowiadał o swoich doświadczeniach. Były to jednak szkoły niemieckie oraz izraelskie. Nasze gimnazjum stało się pierwszą polską szkołą, do której przybył Schlomo. Po 50 latach niemówienia po polsku, gość przemówił do młodzieży, która przez 1,5 godziny w wielkim skupieniu oraz przejęciu wsłuchiwała się we wstrząsającą i wzruszającą historię 18-letniego chłopka, który cudem przeżył piekło II wojny światowej. Młodzież miała szansę poznania bezpośredniej relacji świadka, osobistego doświadczenia historii, która nie jest wyłącznie zbiorem dat i liczb. Jest to tym cenniejsze, że świadkowie tamtego czasu szybko już odchodzą i za kilka lat nie będzie ich wśród nas. Gość obiecał kolejne spotkanie, tym razem w Izraelu.

Refleksje uczestników ze spotkania z Ocalonym można przeczytać w zakładce "Do ściągnięcia". Zapraszamy do lektury!

Październik 2008

8 października 2008 roku rozstrzygnięto konkurs fotograficzny, pt. „Śladami wielokulturowości w Murowanej Goślinie”. Komisja Konkursowa w składzie p. Agnieszka Drabczyk, p. Elwira Springer, p. Jakub Niewiński oraz p. Dariusz  Paprocki przeprowadzając ocenę nadesłanych prac wzięła pod uwagę zarówno kryteria formalne: tematyka zdjęć, format wykonanych prac oraz kryteria merytoryczne: jakość zdjęcia, oryginalność ujęcia tematu oraz ciekawy i poprawny pod względem językowym opis fotografowanych  przestrzeni oraz obiektów.

Spośród nadesłanych prac konkursowych zdjęcia trzech osób wyróżniały się szczególnie. Lidia Pol w interesujący sposób ukazała istniejące w naszym mieście obeliski poświęcone społeczności ewangelickiej i żydowskiej, stosując kolaż oraz operowanie kolorami. Bartosz Łużny postawił na ukazanie impresyjnego wrażenia pozostałości ewangelickich grobów w nocnej scenerii, łącząc je
z układającymi się w spójna całość komentarzami. Marek de Broekere zaprezentował silne warsztatowo zdjęcia architektury użytkowej (leśniczówki w Kątach, Starczanowie oraz Długiej Goślinie) i sakralnej związanej z wielokulturowością ziemi goślińskiej (fragmenty cmentarza ewangelickiego w Murowanej Goślinie oraz w Długiej Goślinie). Biorąc pod uwagę oryginalność i jakość zaprezentowanych fotografii oraz wydźwięk dołączonych doń komentarzy, jury zdecydowało się przyznać nagrody w następującej kolejności: Lidia Pol – I miejsce, Bartosz Łużny – II miejsce, Marek de Broekere – III miejsce. Zwycięskie zdjęcia można zobaczyć w naszej galerii.

Od 25 do 28 października nasza szkoła wraz z Kołem Wielokulturowości w ramach projektu Fundacji Schumana "Poznajmy naszą kulturę" organizowała wymianę ze szkołą w Wicku koło Łeby w województwie pomorskim.

Nasz program został zbudowany wokół pięciu wartości: pamięci, piękna, współpracy, tolerancji oraz przyjaźni. W ramach poznawania wielokulturowej przeszłości Murowanej Gośliny, uczniowie podzieleni na małe grupy, uczestniczyli w grze miejskiej historyczno-dydaktycznej pt. „Śladami trzech wybitnych Gośliniaków pochodzenia żydowskiego, niemieckiego oraz polskiego”. Dzięki różnym zadaniom edukacyjnym mieli możliwość poznania biografii zasłużonych mieszkańców miasta: Bolesława Sterna, Kurta Spornbergera oraz Isidora Itziga. Tego samego dnia odbyły się także warsztaty na temat pamięci w oparciu o fragment książki Jana Pawła II pt. „Pamięć i tożsamość”. Efektem tychże warsztatów były różnorodne impresje na temat pamięci.

Popołudnie drugiego dnia wymiany zostało przeznaczone na debatę oxfordzką wokół wartości, które łączą Europę. Uczniowie podzielni na trzy grupy określili tematy swoich wystąpień a potem przygotowali się do debaty. Wymiana zdań, czasem bardzo zaciekła polemika trwały ponad dwie godziny. Młodzież miała szansę zamanifestowania własnych poglądów i przekonań. Poza tym musiała zaprezentować się publicznie i sensownie uzasadnić własne stanowisko. Zdjęcia z wymiany można obejrzeć w naszej galerii.

28 października członkowie Koła Wielokulturowości porządkowali trzy cmentrze: żydowski, ewangelicki oraz katolicki. Zdjęcia z tego działania są dostępne w galerii.

31 października Burmistrz Miasta i Gminy Murowana Goślina złożył uroczyste wiązanki przed płytami pamięci na cmentarzu żydowskim oraz ewangelickim.

1 listopada przy płytach pamięci społeczności żydowskiej oraz ewangelickiej Murowanej Gośliny zapłonęły znicze.

Co planujemy na kolejnym etapie projektu

W najbliższym czasie młodzież będzie uczestniczyła w warsztatach na temat praw człowieka
w kontekście Holocaustu.

Będziemy także tłumaczyć tekst hebrajski, który znajduje się na jedynej macewie, jaką udało  nam się zachować z byłego cmentarza.

Kto nam pomaga

Nasze działania są realizowane w ramach dotacyjnego Programu dla Tolerancji „To, co wspólne/to, co różne” finansowanego ze środków Fundacji Forda
oraz  Fundacji im. Stefana Batorego.

Honorowy patronat nad wydarzeniem objął Burmistrz Miasta
i Gminy Murowana Goślina – p. Tomasz Łęcki