Uczniowie klasy IIa Publicznego Gimnazjum nr 2 we Włodawie od ponad roku gromadzą wiedzę, dokumenty i relacje mówiene na temat tradycji, religii i kulturu Żydów włodawskich. Włodawa jest miastem szczególnym. Tu przed wojną Żydzi stanowili ok 75% mieszkańców, niedaleko miasta znajduje były Hitlerowski Obóz Zagłady w Sobiborze, a dziś nie ma ani jednego wyznawcy religii Mojżeszowej. Zostawili po sobie ślady kultury materialnej w postaci świetnie zachowanego zespołu synagogalnego, drewnianej zabudowy miasta i zakładów przemysłowych. Dzis potomkowie Żydów włodawskich przyjezdzają z racji corocznego Festiwalu Trzech Kultur. Uczniowie klasy IIa wzięli udział w tym wydarzeniu jako wolontariusze. W tym roku była to VIII edycja (16-18.XII.2005). Oto ich relacje:
"Ja jako wolontariusz miałam dużą satysfakcję, że uczestniczyłam w tak ważnym wydarzeniu pojednania trzech odmiennych kultur".

"Na Festiwalu Trzech Kultur byłam wolontariuszką. Częstowałam ludzi kutią, barszczem, racuchami, chałką oraz kisielem. Te potrawy nie tylko są smaczne ale zachowują tradycje świąteczną. Na Festiwalu nie brakowało, wielu atrakcji związanych z kulturą żydowską. Występowała zabawa z bączkiem chanukowym dla dzieci, wycinanka żydowska. Pierwszy dzień festiwalu był nie tylko poświęcony tym niezwykłym atrakcjom i zabawom lecz także występom znanych aktorów polskiej sceny teatralnej. Byli to Wiktor Zborowski oraz Marian Opania w recitalu SZMONCESY. Na tym występie nie zabrakło humoru żydowskiego i anegdot. Drugą atrakcją był koncert muzyki klezmerskiej znanego zespołu z Krakowa KLEZZMATES. W kinie WDK wyświetlane były filmy dotyczące prześladowania Żydów przez dyktatorskie władze: „Życie jest piękne” oraz „Musimy sobie pomagać”. Prezentowana została wystawa „Włodawskie Judaica”. Na festiwalu można było kupić sobie pamiątkę na bazarze festiwalowym". " Uczestniczyłam w festiwalu tym jako wolontariusz, cały dzień spędziłam na placu synagogalnym, oraz w zabudowie synagogalnej. Miejsce to jest naprawdę niesamowite. Wywołuje burze nieopisanych emocji. Sprawia, że ludzie zwiedzający to miejsce przenoszą się myślami do czasów gdy odbywały się tam obrzędy żydowskie. Zawsze kiedy jestem we włodawskiej synagodze, odczuwam wielką dumę z tego, że tak magiczne miejsce znajduje się w moim małym miasteczku jakim jest Włodawa. Podobnie było także 16 grudnia, kiedy weszłam do Dużej Synagogi, poczułam ten jedyny w swoim rodzaju zapach i od razu wiedziałam, że jest to miejsce, w którym nie tylko muszę ale również bardzo chcę spędzić dzisiejszy dzień. Mój wolontariat na tym wspaniałym festiwalu dotyczącym m.in. kultury żydowskiej dostarczył mi wielu wrażeń, umiejętności i spełnienia marzeń, gdyż zawsze chciałam poznać wszystkie zakamarki świątyni żydowskiej. Był to dzień magiczny, tajemniczy i naprawdę wspaniały". "Na festiwalowym bazarze można było zakupić Bączki Chanukowe wykonane przez dzieci na warsztatach plastycznych, które zorganizowane były w klasztorze Braci Paulinów. W warsztatach uczestniczyli także uczniowie jednej ze szkół podstawowych z Białorusi. Na deptaku można było spotkać wolontariuszy przebranych za Żydów, którzy przybliżali obraz dawnej Włodawy. Dzięki temu można się było wiele dowiedzieć na temat dziejów miasteczka żydowskiego. O godz. 19.30 odbył się koncert muzyki kllezzmerskiej. Dla mnie jako wolontariuszki było to wielkie i wspaniałe przeżycie. Cieszę się, że mogłam uczestniczyć w tak ważnym ekumenicznym wydarzeniu".

"Żadna ksiażka, żadnen film nie dostarczył tyle wiedzy o kulturze Żydów, co festiwal. Zrozumiałem, że tymi samymi ulicami, którymi chodził mój pradziadek, chodzili Żydzi. Spotykali się w sklepie, na ulicy, w szkole. Modlili sie tylko w innych światyniach. Chciałbym odtworzyć obraz i klimat dawnej Włodawy".

Tegoroczny festiwal nawiązuje w sposób szczególny do tradycji świąt Bożego Narodzenia oraz żydowskiego święta Chanuka, czyli Święta Poświęcenia Świątyni. Ma przypomnieć kulturowo - religijny obraz Włodawy, kształtowany dawniej przez wielokulturową społeczność miasta. W tradycji pogranicza obchodzone w grudniu święta Bożego Narodzenia i Chanuka zajmują szczególne miejsce; wiążą się nimi różne zwyczaje, wierzenia, śpiewy.
Tradycyjnie festiwalowi towarzyszą warsztaty plastyczne. W tym roku są to warsztaty wycinanki żydowskiej, robienia kartek świątecznych i ozdób choinkowych oraz składania bączka chanukowego, służącego dawniej do gry.

W zeszłym roku uczniowie tej klasy zajęli III miejsce w prestiżowym ogólnopolskim konkursie zoorganizowanym przez Fundację Batorego i Ośrodek Karta za badawczą pracę pt; "Żydzi włodawscy. Trudne powroty do domu" majacą charakter historycznego śledztwa na temat ocalonych z Holocaustu dawnych mieszkańców miasta.

Jako nieliczni przystąpilismy do ogólnopolskich obchodów "Dnia Pamięci o Holocauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciwko ludzkości". W ramach obchodów zrealizowano nastepujące zadania:

-konkurs czytelniczy:Holocaust w literarurze,
-konkurs plastyczny:To wydarzyło się naprawdę-Holocaust w moich oczach,
-akcja pisania listów do przedwojennych żydowskich gimnazjalistów:Listy do getta,
-przemarsz ulicami miasta: Marsz Pamięci, wzięcie udziału w Łańcuchu Pamięci, zaznaczenie granic włodawskiego getta,
-ułożenie z kamyków symbolicznego kopca, upamietniajacego ofiary Holocaustu we Włodawie.

W tym roku także przystapimy do organizacji Dnia Pamięci, z uwzględnieniem tradycji i dziedzictwa Żydów włodawskich.
Nadal gromadzimy informacje na temat Żydów włodawskich. Segregujemy je w grupy tematyczne:

-Żydowska dzielnica,

-Na ulicy:gry i zabawy z żydowskimi rówieśnikami,

-W szkole; mój żydowski kolega, koleżanka,

-Sklep;wyposażenie, zapachy, produkty,

-Zwyczaje i tradycje żydowskie w moim miescie,

-Dom;smaki, zapachy, obyczaje żydowskiego domu.

W przyszłości chcielibyśmy odtworzyć przedwojenną Włodawę w postaci makiety lub opracować mapę z naniesionymi obiektami architektury żydowskiej w naszym mieście.

Praca badawcza nie kończy się, jest przystankiem na trasie: Pamięc dla Przyszłości - Żydzi włodawcsy.

Koordynator programu: Anna Bajuk-Piotrowska, nauczyciel historii w Publicznym Gimnazjum nr 2 we Włodawie.

» powrót