Celem projektu jest uporządkowanie terenu cmentarza żydowskiego w Izbicy i przywrócenie mu godnego wyglądu. Projekt realizowany jest przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego i wspierany przez Ambasadę Republiki Federalnej Niemiec oraz Tvschoenfilm, niemieckiego producenta filmów dokumentalnych.

Do końca 2006 roku Fundacja zakończyła pierwszy etap projektu, w ramach którego:
- przeniesiono na cmentarz macewy, wykorzystane w czasie II wojny światowej do budowy więzienia gestapo
- wzniesiono pomnik upamiętniający społeczność żydowską Izbicy
- opublikowano broszurę poświęconą historii miasteczka
- zorganizowano warsztaty z kultury żydowskiej dla uczniów Zespołu Szkół w Izbicy.

Izbica przez blisko dwieście lat – od 1750 aż do 1942 roku – była osadą zamieszkaną niemal wyłącznie przez Żydów. Podobnych miasteczek, w których ludność żydowska stanowiłaby ponad 90% mieszkańców, było na ziemiach polskich bardzo niewiele.

II wojna światowa położyła kres historii izbickich Żydów – dziś najważniejszym śladem po ich kwitnącej niegdyś społeczności jest cmentarz, do niedawna jeszcze opuszczony i zdewastowany. Aby ocalić go dla przyszłych pokoleń, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego rozpoczęła realizację PROJEKT UPAMIĘTNIENIA CMENTARZA ŻYDOWSKIEGO W IZBICY, którego celem jest uporządkowanie nekropolii i zabezpieczenie jej przed dalszą dewastacją. Integralną częścią projektu jest włączenie w opiekę nad cmentarzem mieszkańców miejscowości, przede wszystkim – uczniów Zespołu Szkół w Izbicy.

W czasie II wojny światowej cmentarz żydowski w Izbicy został zbezczeszczony, jego ogrodzenie zniszczono, a macewy wykorzystano do budowy budynku więzienia gestapo. We wrześniu 2006 roku Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, wspólnie z Tvschoenfilm, przeprowadziła rozbiórkę budynku dawnego więzienia. Po zakończeniu prac rozbiórkowych macewy zostały przeniesione na cmentarz – najlepiej zachowane zamontowano na ścianach ohelu słynnego izbickiego cadyka, Józefa Mordechaja Leinera, pozostałe zabezpieczono – w przyszłości zostaną one wmurowane w ogrodzenie cmentarza. Wszystkie prace zostały sfilmowane przez Tvschoenfilm; materiały te znajdą się w filmie dokumentalnym o Kurcie Engelsie, komendancie gestapo w Izbicy i jednym z katów akcji Reinhardt, który wyświetlany będzie przez niemiecką telewizję ARD.

Jesienią 2006 roku w realizację PROJEKT UPAMIĘTNIENIA CMENTARZA ŻYDOWSKIEGO W IZBICY włączyła się Ambasada Republiki Federalnej Niemiec. Dzięki udzielonemu przez Ambasadę wsparciu finansowemu możliwa stała się realizacja kolejnych zadań: wzniesienie na terenie cmentarza pomnika upamiętniającego izbickch Żydów, publikacja broszur poświęconych historii miasteczka (w wersji polskiej i angielskiej), podjęcie działań edukacyjnych adresowanych do uczniów Zespołu Szkół w Izbicy, a także wytyczenie geodezyjnych granic nekropolii i zaprojektowanie nowego ogrodzenia.

Ceremonia odsłonięcia pomnika upamiętniającego żydowską społeczność Izbicy odbyła się 16 listopada 2006 roku. Uroczystość zaszczycił swą obecnością ambasador Izraela, David Peleg, ambasador Niemiec, Reinhard Schweppe, reprezentant Kancelarii Prezydenta Małgorzata Załuska, Naczelny Rabin Galicji Edgar Gluck, biskup pomocniczy archidiecezji lubelskiej Mieczysław Cisło, a także reprezentanci władz wojewódzkich i samorządowych oraz wójt gminy Izbica. Świadkami odsłonięcia pomnika byli też licznie zgromadzeni mieszkańcy Izbicy, a także uczniowie Zespołu Szkół w Izbicy.

Nauczyciele i uczniowie Zespołu Szkół od dawna już zaangażowani są w opiekę nad izbickim cmentarzem żydowskim oraz poznawanie historii swojej miejscowości. W czerwcu 2003 roku szkoła, za pośrednictwem Roberta Kuwałka, Dyrektora Muzeum-Miejsca Pamięci w Bełżcu, nawiązała współpracę z niemiecką fundacją Bildungswerk Stanislaw Hantz z Kassel. We wrześniu 2005 Zespół Szkół w Izbicy przystąpił do programu edukacyjnego "Przywróćmy Pamięć", realizowanego przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.

W ramach programu uczniowie opiekują się cmentarzem żydowskim, poznają historię i kulturę Żydów oraz historię izbickiej społeczności żydowskiej, a także przeprowadzają działania publiczne, których celem jest przywrócenie mieszkańcom Izbicy pamięci o jej dawnych mieszkańcach.

19 grudnia 2006 roku Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego zorganizowała dla uczniów Zespołu Szkół warsztaty poświęcone kulturze i historii Żydów, a także pracy metodą projektu oraz realizacji działań publicznych. Mamy nadzieję, że dzięki tym zajęciom, przeprowadzonym przez doświadczonych trenerów, młodzi ludzie zdołają włączyć w opiekę nad cmentarzem żydowskim i odkrywanie przeszłości Izbicy jeszcze wielu innych mieszkańców miejscowości.

Ostatnim etapem PROJEKT UPAMIĘTNIENIA CMENTARZA ŻYDOWSKIEGO W IZBICY będzie wybudowanie ogrodzenia wokół cmentarza. Koszt tego przedsięwzięcia szacowany jest na 50 000 €. Fundacja poszukuje obecnie partnerów, którzy pomogą nam w realizacji tego zdania.

Broszura poświęcona historii Izbicy: "Izbica. Opowieść o miejscu"

Informacja z Gazety Wyborczej z dn. 17.11.2006 r.: "Odsłonięcie pomnika w Izbicy"

Artykuł z Gazety Wyborczej z dn. 17.11.2006 r.: "Ostatnia stacja dla tysięcy Żydów"

Artykuł z Kuriera Lubelskiego z dn. 17.11.2006 r.: "Pamięć o Żydach w Izbicy"

 » powrót