Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego prowadzi prace zmierzające do rewitalizacji XVIII-wiecznej synagogi w Przysusze (województwo mazowieckie). Chcemy odrestaurować synagogę i stworzyć w niej centrum kulturalne, które będzie służyć zarówno żydowskim grupom odwiedzającym miasto, jak i lokalnej społeczności.
Zapraszamy na wirtualny spacer po wnętrzu XVIII-wiecznej synagogi w Przysusze Synagoga w Przysusze (jid.
Parshishe vel
Przishe) została wzniesiona w latach 1774-1777 r. Jej potężny, wzniesiony z wapienia gmach o powierzchni 650 m² góruje nad miejscowością, która dziś liczy sobie 6800 mieszkańców. Wewnątrz, na środku prostokątnej, sklepionej sali głównej, znajdują się cztery filary, między którymi pierwotnie znajdowała się bima (podium, na którym czyta się Torę). Zachował się też aron ha-kodesz (nisza, w której przechowywane są zwoje Tory), ujęty w dekoracyjne obramienie. Na ścianach przetrwały resztki polichromii.
Żydzi przybyli do Przysuchy wkrótce po lokacji miasta w 1713 r. Ustanowiono wówczas gminę żydowską oraz założono cmentarz, istniejący do dziś. Pod koniec XVIII w. miasto stało się ośrodkiem chasydyzmu i zyskało sławę dzięki mieszkającym w nim cadykom (chasydzkim przywódcom religijnym). Najważniejsi z nich to: Abraham z Przysuchy (zm. 1806), Jakub Izaak ben Aszer (1766-1813), zwany
Świętym Żydem z Przysuchy i uznawany za pierwszego propagatora chasydyzmu w centralnej Polsce oraz jego uczeń, Simcha Bunem (1784-1827). Ich ohele, wzniesione w latach 80. XX w. na miejscu wcześniejszych, zniszczonych, są wciąż regularnie odwiedzane przez chasydów z całego świata.
W przededniu II wojny światowej Żydzi stanowili ponad 60% ogółu mieszkańców Przysuchy. Wojna przyniosła całkowitą zagładę ich społeczności – tym samym zamknięta została trwająca ponad 200 lat epoka historii miasta.
Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego została właścicielem budynku w 2007 r. W 2008 r. przeprowadziliśmy niezbędne prace zabezpieczające, jednak synagoga wciąż pilnie potrzebuje remontu. W grudniu 2009 zakończyliśmy prace nad przygotowaniem dokumentacji budowlanej i konserwatorskiej budynku. Umożliwi nam to aplikowanie o środki unijne, dzięki którym przeprowadzimy rewitalizację gmachu.
W 2012 r. zadanie
Przysucha, synagoga (XVIII w.): wzmocnienie fundamentów i konstrukcji wsporczej bimy oraz wykonanie izolacji pionowych uzyskało wsparcie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu
Dziedzictwo kulturowe, priorytet 1.
Ochrona zabytków.
Dzięki otrzymanym środkom w 2012 r. w budynku przeprowadzone zostały niezbędne prace zabezpieczające:
- wykonanie ławy fundamentowej w ścianie południowej i wschodniej, w celu wzmocnienia konstrukcji budynku;
- wykonanie fundamentowania konstrukcji wsporczej bimy w celu jej ustabilizowania;
- wykonanie izolacji pionowych ścian fundamentowych w celu ograniczenia zawilgocenia murów.
W czerwcu 2013 r. Fundacja rozpoczęła realizację zadania „Przysucha, synagoga (XVIII w.): kompleksowy remont dachu obejmujący wykonanie wieńca, wymianę części konstrukcji oraz pokrycia dachowego”, które uzyskało wsparcie z programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Dziedzictwo kulturowe, priorytet 1.
Ochrona zabytków. Prace zostały zakończone we wrześniu 2013 r.
W okresie czerwiec-październik 2014 r. trwały prace związane z III etapem rewitalizacji synagogi. Zakres prac obejmował wzmocnienie konstrukcji ścian budynku i wykonanie elewacji. Działanie zostało sfinansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Dziedzictwo Kulturowe", priorytet 1 Ochrona Zabytków, Taube Philantrophies, Cahnman Foundation, World Monuments Fund oraz Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
W okresie czerwiec-październik 2015 r. trwały kolejne prace związane z rewitalizacją synagogi. Zakres prac obejmował konserwację północnej elewacji budynku – etap I, w tym: odbicie odparzonych tynków zewnętrznych, naprawa murów z kamienia łamanego, wymiana przesklepień otworów okiennych, czyszczenie ścierne elewacji. Działanie zostało sfinansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Dziedzictwo Kulturowe", priorytet 1 Ochrona Zabytków oraz Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
Z końcem października 2016 r. zostały zakończone prace remontowe synagogi w Przysusze polegające na konserwacji północnej elewacji budynku- etap II, w ramach którego wykonane zostało spoinowanie kamiennych murów, hydrofobizacja w celu zabezpieczenia ściany budynku przed działaniem niekorzystnych czynników zewnętrznych, wykonanie tynków zewnętrznych, profili ciągnionych wokół okien i ich ościeży, malowanie tynków przy oknach farbami konserwatorskimi, montaż okładziny cokołów, ścian i pilastrów. Ponadto sporządzono dokumentację techniczną projektu konstrukcyjnego zabezpieczenia i naprawy bimy. Niniejsze prace przeprowadzono w ramach programu Dziedzictwo Kulturowe, priorytet 1 Ochrona Zabytków dofinansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
W dniu 01.08.2017 r. rozpoczęła się realizacja zadania „Przysucha, Synagoga (XVIII w.): zabezpieczenie i naprawa bimy – etap I”, współfinansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W ramach zadania wykonane zostaną następujące prace:
- iniekcja strukturalna wzmacniająca i uszczelniająca element konstrukcji sklepienia;
- zwiększenie nośności konstrukcji (sklepień) poprzez przyklejenie mat z włókien węglowych;
- zszywanie pęknięć w murach;
- iniekcja niskociśnieniowa wypełniająca rysy i pęknięcia sklepień;
- przemurowania sklepień;
- naprawa istniejących ściągów.
Wszystkich, którzy chcieliby bezpośrednio przyczynić się do uratowania synagogi, prosimy o kontakt lub wpłatę darowizny „na rzecz synagogi w Przysusze” na jedno z podanych niżej kont:
PLN: PL23 1030 1508 0000 0005 0294 3006 USD: PL98 1030 1508 0000 0005 0294 3014 Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Projekt wspiera Taube Foundation for Jewish Life and Culture.
» powrót 
