"Przywróćmy Pamięć" edycja 2009-2010

Głogów - Zespół Szkół Zawodowych im. KEN

Strona www

http://www.zszglogow.pl

Kim jesteśmy

Zespół Szkół Zawodowych im. Komisji Edukacji Narodowej w Głogowie.

Jesteśmy uczniami drugiej i trzeciej klasy technikum w Zespole Szkół Zawodowych im. Komisji Edukacji Narodowej w Głogowie. Chcemy odkryć dla siebie historię naszego miasta. Nigdy nie uczestniczyliśmy w takim projekcie i dlatego trochę z ciekawości, trochę z tajemniczości i dlatego, że lubimy historię :) podejmujemy wyzwanie.Wierzymy, że nasz projekt wniesie wiedzę, o której nie wszyscy pamiętają. Chcemy robić to, czego nie robią inni...

Dlaczego realizujemy projekt

Uczymy się drugiego człowieka, po to, by nam nigdy nie zdarzyło się nic strasznego. Wiemy, że otwarcie na inną kulturę daje siłę ducha, by zawsze i wszędzie przeciwstawiać się złu w postaci rasizmu, ksenofobii i nietolerancji. Chcemy pamiętać o tych, którzy mogliby być wśród nas, o mieszkańcach naszego miasta, których pozbawiono prawa do życia w imię szaleństwa. Wierzymy, że Europa poprzez takie projekty będzie inna, lepsza, a wraz z nią MY. Chcemy PAMIĘTAĆ i dlatego nasz projekt nosi nazwę "Pamięć niedokończona". Wiemy, że zawsze można coś odkryć dla innych... i siebie.

Społeczność żydowska w naszej miejscowości

Gmina żydowska w Głogowie poświadczona została już w dokumencie z roku 1280. Na Śląsku, oprócz Białej, jedynie w Głogowie kahał trwał nieprzerwanie aż do czasu Holocaustu. W XVIII Głogów zamieszkiwała prawie jedna piąta śląskich Żydów. Synagogę na głogowskiej starówce oddano do użytku we wrześniu 1892 r. Miała w założeniu stanowić ważną dominantę w krajobrazie miasta i świadczyć o randze tutejszej gminy żydowskiej. Głogowska synagoga mogła pomieścić 300 mężczyzn i 250 kobiet. Jej trzon stanowiła masywna i wysoka (32 m) część wieżowa, zwieńczona kopułą.

W nocy z 9 na 10 listopada 1938 r. synagogę splądrowały i spaliły bojówki hitlerowskie; następnie rozebrano ją do fundamentów. W roku 1933 głogowska społeczność liczyła ok. 600 osób, jednakże w chwili wybuchu II wojny światowej pozostało w Głogowie jedynie ok. 100 starszych wiekiem osób. Wiosną 1942 30 z nich wysłano transportem do obozu w Izbicy koło Lublina, zaś pozostałych do Terezinu w Czechach. Spośród głogowskich Żydów znana jest jedynie jedna ocalała osoba - Elise Getzel.

W 55. rocznicę spalenia synagogi odsłonięto w Głogowie pomnik poświęcony pamięci społeczności żydowskiej tego miasta. Monument - miejsce pamięci (proj. inż. arch. Dariusza Wojtowicza) tworzą: zrekonstruowany na oryginalnych fundamentach synagogi obrys jej murów oraz niewielki obelisk z inskrypcjami w językach polskim i hebrajskim.

źródło:

Janusz. Chutkowski Dzieje Głogowa od czasów najdawniejszych do roku 1950, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Legnicy, Legnica 1989

Janusz Chutkowski Głogów w XX wieku: zarys monograficzny, Towarzystwo Ziemi Głogowskiej, Głogów 2004

Encyklopedia Ziemi Głogowskiej

 Relacja dra Karla-Marii Heideckera:

„W listopadzie 1938 r. moi rodzice [obydwoje byli lekarzami – przyp. red.] znajdowali się na urlopie. W swojej przychodni i szpitalu pozostawili zastępców. Rankiem 10 listopada obydwaj lekarze przy śniadaniu byli całkowicie wyczerpani. Opowiedzieli nam, że całą noc spędzili na dyżurze, gdzie opatrywali pobitych przez nazistów Żydów. W ten sposób jeszcze przed pójściem do szkoły dowiedziałem się o nocnych pogromach. 
Idąc do szkoły [gimnazjum katolickie w kompleksie pojezuickim przy kościele Bożego Ciała] widziałem porozbijane szyby w oknach sklepu Breslauera, zniszczone wystawy, porozrzucane na chodniku tekstylia. Podczas lekcji dozorca przyniósł „okólnik” dyrektora, w którym najsurowiej zakazywał nam opuszczania w czasie przerw szkolnego podwórza. Dowiedzieliśmy się jednak od kolegów, którzy w drodze do szkoły przechodzili Wingenstrasse [ul. Kołłątaja], że pali się synagoga. Mimo zakazu, wydostaliśmy się przez boczne wyjście z terenu szkoły i pobiegliśmy małymi grupkami w pobliże płonącej synagogi. Wracając do domu, nadłożyłem drogi i widziałem dalsze zdewastowane żydowskie sklepy, wśród nich również dom towarowy Wertheima. 
Synagoga znajdowała się bezpośrednio przy katolickim szpitalu św. Elżbiety. Oddzielał ją od niego jedynie ogniotrwały mur. Następnego dnia można było w „Nordschlesische Tageszeitung” przeczytać, że w nocy z 9 na 10 nagle nastąpił wybuch „gniewu ludu” i doszło do ekscesów przeciwko Żydom. Matka mojego kolegi H.-L. Abmeiera znajdowała się akurat na oddziale ginekologicznym szpitala. W ten sposób dowiedzieliśmy się od niego, że głogowska straż pożarna już od przeszło doby wiedziała o mającym nastąpić „gniewie ludu”, ponieważ przez cały dzień 9 listopada zajmowała się zabezpieczeniem przeciwpożarowym sąsiadujących z synagogą budynków. Tak oto jasne się stało, że gazeta kłamie. 
Po pogromie żydowskim kolegom nie wolno było uczęszczać dalej do szkoły. Żydowscy mieszkańcy miasta musieli odtąd nosić na ubraniu czarną gwiazdę na żółtym tle; w środku napis: Jude. Kiedy matka wróciła z urlopu, dowiedziałem się od niej (była lekarką domową wielu żydowskich rodzin), że Żydów wyrzucono z ich mieszkań i przesiedlono przymusowo do dwóch domów przy Arnoldstrasse, [ul. Staromiejska i Parafialna], gdzie musieli odtąd mieszkać stłoczeni na małej przestrzeni”.

źródło:

www.heidecker.eu/Genealogie/D_Glogau_Juden.htm

W październiku 2009 roku udało nam się wreszcie dotrzeć do byłych głogowian. Dzięki uprzejmości Pana Lernau z Izraela odtwarzamy historię jego rodziny. Wkrótce w naszej szkole zostanie zaprezentowana wystawa poświęcona dwóm żydowskim rodzinom, które mieszkały w Głogowie przed II wojną światową. Dzięki tej współpracy jesteśmy w posiadaniu unikalnej fotografii wnętrza głogowskiej synagogi. Naszym następnym działaniem będzie współudział w goszczeniu w naszym mieście ( i szkole:) rodziny Lernau.

Co robimy w ramach projektu

Uczymy się drugiego człowieka, po to, by nam nigdy nie zdarzyło się nic strasznego. Wiemy, że otwarcie na inną kulturę daje siłę ducha, by zawsze i wszędzie przeciwstawiać się złu w postaci rasizmu, ksenofobii i nietolerancji. Chcemy pamiętać o tych, którzy mogliby być wśród nas, o mieszkańcach naszego miasta, których pozbawiono prawa do życia w imię szaleństwa. Wierzymy, że Europa poprzez takie projekty będzie inna, lepsza, a wraz z nią MY. Chcemy PAMIĘTAĆ i dlatego nasz projekt nosi nazwę "Pamięć niedokończona". Wiemy, że zawsze można coś odkryć dla innych... i siebie.

Udało nam się już :

- zorganizować spotaknie z panem Lernau, który opowiedział  nam o swoich żydowskich korzeniach,

- obejrzeliśmy wzruszający spektakl "Wallstrasse 13" we wrocławskiej Synagodze "Pod Białym    Bocianem"

- wzbogaciliśmy naszą bibliotekę szkolną o materiały dydaktyczne dot. nauczania o Holokauście,

- zwiedziliśmy Nową Synagogę w Dreźnie

- obejrzeliśmy spektakl "Zdążyć przed Panem Bogiem" w wykonaniu Teatru Lektur Szkolnych

Cięgle pracujemy .... nad stroną internetową :)

Co planujemy na kolejnym etapie projektu

Działania podjęte w ramach projektu.

Projekt składa się z trzech obszarów:

1. Poznawanie kultury, religii, tradycji i obrzędów żydowskich.

2. Poszukiwanie informacji na temat głogowskich Żydów.

3. Strona internetowa dot. projektu.

Obszar 1.1. Wyjazd do Muzeum Sztuki Cmentarnej we Wrocławiu. Symbolika nagrobkowa „Wrocławskiego kirkutu na Ślężnej”.

1. Wizyta w Synagodze "Pod Białym Bocianem" we Wrocławiu i wykład p. Jerzego Kichlera nt. obrzędów religijnych oraz tradycji związanych z kulturą żydowską- styczeń.

2. Spektakl "Walstrasse 13" w synagodze "Pod Białym Bocianem" - 2 .11.09.

3. Objęcie opieką cmentarza żydowskiego w Szlichtyngowie – cały rok.

4. Lekcja otwarta dla n-li ZSZ w  Głogowie - temat Holokaust – styczeń 20101.

5. Szabat - święta roku żydowskiego oraz zwyczaje z nimi związane – warsztaty 2009/2010.

6.Dzień Kultury Żydowskiej. Organizacja konkursów:

" Oni tu kiedyś mieszkali..."- szkolny konkurs fotograficzny- luty 2010.

7. Wystawy "Pamiętajmy o naszych sąsiadach"- upamiętniająca historię głogowskich Żydów – marzec 2010

8. Spotkanie z "historią szaleństwa" - wyjazd na Marsz Żywych.

9.Prezentacje multimedialne „Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej” - styczeń 2010

Obszar 2.

1. Zajęcia terenowe, w których szukamy miejsc związanych z Żydami naszego miasta- październik 2009.

2. Zajęcia muzealne i warsztatowe -  marzec.

3. Wykłady dot. historii głogowskich Żydów- cały rok

4. Szukamy historii... Wycieczka do archiwum państwowego we Wrocławiu.

5.Spotkania z przodkami głogowskich Żydów-wrzesień 2009.

 Obszar 3.

Strona internetowa - na bieżąco.

Co planujemy na kolejnym etapie projektu?

Projekt kończymy w maju 2010r. wystawą, która jest efektem zebrania całorocznego materiału fotograficznego.

Kto nam pomaga

Serdeczne podziękowania dla p. Józefa Wilczaka z Urzędu Miejskiego w Głogowie oraz p. Prezydenta Miasta  Głogowa, Jana Zubowskiego oraz p. Waldemara Hassa z Muzeum Archeologiczno-Historycznego w  Głogowie.Ministerstwu Edukacyjnemu za pomoc w wyjeździe na Marsz Żywych.

Z czego jesteśmy szczególnie dumni

Jesteśmy dumni z naszych działań i po raz drugi bierzemy udział w projekcje. Udało nam się stworzyć projekt, z którego wiele się nauczyliśmy. Nadal odkrywamy mieszkańców naszego miasta, o których nie mieliśmy pojęcia. Zwiedzamy miejsca, o których nigdy nie słyszeliśmy. I ciągle się uczymy...Udało nam się dotrzeć do przodków głogowskich Żydów, odtwarzamy ich historię choć niełatwo..

http://www.tv.master.pl/informacja.php?news=9858

http://www.gazetalubuska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20100408/POWIAT03/153373258