Krasnobród, ul. Kościuszki, lubelskie
Cmentarz żydowski w Krasnobrodzie znajduje się na wzniesieniu przy ul. Kościuszki, na działce o nieregularnym planie i powierzchni około 1,8 ha, wtórnie podzielonej na działki geodezyjne nr 1906/2, 1906/3, 1906/4, 1906/5. Data założenia cmentarza nie jest znana. Powstał przypuszczalnie pod koniec XVII w. Z pewnością istniał na początku kolejnego stulecia, co potwierdzają zachowane nagrobki. Powierzchnia cmentarza była kilkakrotnie powiększana. Zakupu przyległych działek dokonano m.in. w 1864 r. i 1903 r. W okresie międzywojennym teren był ogrodzony „parkanem”. Podczas drugiej wojny światowej na cmentarzu Niemcy dokonywali egzekucji Żydów, ofiary grzebano w miejscu kaźni. W tym czasie rozpoczął się proces dewastacji cmentarza. Po 1945 r. na cmentarz przenoszono ekshumowane zwłoki ofiar Zagłady, pogrzebane podczas wojny w okolicach Krasnobrodu. 9 marca 1964 r. Minister Gospodarki Komunalnej – w następstwie uchwały Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Krasnobrodzie z 11 stycznia 1962 r. – podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza o powierzchni 0,76 ha. Po 1945 r. teren został wtórnie podzielony na trzy działki geodezyjne. Cmentarz był dewastowany, m.in. przez rozkopywanie terenu i budowę parkingu. Cmentarz jest porośnięty niepielęgnowaną roślinnością – lasem sosnowym z domieszką drzew liściastych i krzewów. Granice są częściowo czytelne dzięki reliktom wału ziemnego. W obrębie cmentarza zachowało się kilkadziesiąt destruktów nagrobków, głównie przyziemi wyłamanych stel. Najstarsza zidentyfikowana macewa jest datowana na 1713 r. Cmentarz jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków. Od 12 lipca 2017 r. właścicielem działki nr 1906/2 o powierzchni 1,2794 ha jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Tekst: Krzysztof Bielawski Źródło: AAN, Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, sygn. 9/36, Decyzje o zamknięciu cmentarzy i przeznaczeniu ich na inny cel w województwie lubelskim. Sygowski P., Karta ewidencyjna obiektu nieruchomego niewpisanego do rejestru zabytków, Cmentarz żydowski. Krasnobród, [Lublin] 2023. |