home aktualności o nas o dziedzictwie projekty partnerzy przetargi galeria kontakt
       
  Frysztak, ul. Gołębiowskiego, podkarpackie

Cmentarz żydowski we Frysztaku znajduje się w południowo-zachodniej części miejscowości, na zboczu wzniesienia, w miejscu lub sąsiedztwie dawnych fortyfikacji miejskich, pomiędzy ulicami Gołębiowskiego i Parkową. W przeszłości w jego pobliżu stała synagoga. Cmentarz zajmuje działkę na nieregularnym planie, o powierzchni 0,43 ha.

Data założenia cmentarza nie jest znana. Cmentarz powstał nie później niż w szóstej dekadzie XVIII w., co potwierdza nagrobek zmarłej w 1759 r. Szajndel córki Pinchasa, zidentyfikowany podczas badań prowadzonych przez Andrzeja Trzcińskiego i Marcina Wodzińskiego w 1999 roku. W 1800 r. na cmentarzu pochowano Ester Etel Elbaum, córkę cadyka Elimelecha z Leżajska.

Cmentarz był czynnie użytkowany prawdopodobnie do drugiej połowy XIX w., kiedy miejscowa gmina żydowska utworzyła nowe miejsce pochówku we wsi Twierdza.

Przypuszczalnie podczas drugiej wojny światowej rozpoczął się proces niszczenia cmentarza, kontynuowany w kolejnych dekadach. 8 grudnia 1961 r. Minister Gospodarki Komunalnej - procedując uchwałę Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej we Frysztaku z 23 lipca 1957 r. - podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza. W dołączonej dokumentacji podano, że ostatni pochówek odbył się w 1900 r., cmentarz zajmuje działkę o powierzchni 43 arów.

Obiekt uległ daleko posuniętej destrukcji. W karcie ewidencyjnej z 1986 r. w rubryce "Ogólny stan zachowania" wpisano: "Większość nagrobków zdewastowana. Relikty maceb, oprócz zach[owanych] na cmentarzu, zgromadzone na sąsiedniej posesji". Jako istniejące zagrożenie wskazano całkowitą likwidację.

W wyniku zniszczeń do dziś na cmentarzu przetrwało kilkadziesiąt stel z piaskowca w różnym stanie zachowania. W pobliżu wejścia znajduje się okolony metalową barierką grób z macewą Ester Etel Elbaum. Teren jest otoczony współczesnym ogrodzeniem, z furtką od strony ul. Gołębiowskiego. W 2022 r. podkarpaccy Liderzy Dialogu, m.in. Inga Marczyńska, Jacek Koszczan i Jerzy Dębiec wykonali prace porządkowe na cmentarzu. Wójt Jan Ziarnik zlecił usuniecie wiatrołomów i uprzątnięcie terenu.

Od 2016 r. r właścicielem cmentarza jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, fragment działki należy do osoby prywatnej. Obiekt jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków, nie posiada wpisu w rejestrze zabytków nieruchomych województwa podkarpackiego. Klucz do furtki znajduje się w kolekturze Lotto przy ul. Gołębiowskiego 11.

Autor: Krzysztof Bielawski

  Dotacje on-line



Polecamy
  PROJEKT "WIRTUALNE SPACERY"  
  20 LAT FUNDACJI OCHRONY DZIEDZICTWA ŻYDOWSKIEGO  
  Centrum "Synagoga" w Zamościu  
  Rewitalizacja synagogi w Przysusze  
  Szlak Chasydzki  
  Adoptuj cmentarz żydowski  
  Album "Ochrona dziedzictwa żydowskiego w Polsce"  
  RAPORT ROCZNY 2019  
  RAPORT ROCZNY 2018  
  RAPORT ROCZNY 2017  
  RAPORT ROCZNY 2016  
  RAPORT ROCZNY 2015  
  RAPORT ROCZNY 2014  
  Rewitalizacja zespołu synagogalnego w Kraśniku  
  Album "Ochrona Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce" t. II  
  Program edukacyjny "Przywróćmy Pamięć"  
  Dobre Praktyki Przywróćmy Pamięć 2015-2016  
  Monitoring antysemityzmu w Polsce  


  Baza cmentarzy
 
 

 
 

 
  więcej opcji »  


  Galeria
 
 

 
  więcej »

 


  Newsletter  
  Podaj swój adres e-mail, aby otrzymywać informacje i zaproszenia na imprezy  
   
  copy