Kuźnica, Kopernika, Jagiellońska (53.513133, 23.650958), podlaskie
 Cmentarz żydowski w Kuźnicy znajduje się na wzniesieniu pomiędzy drogą krajową nr 19, ulicami Kopernika i Jagiellońską. Data założenia cmentarza nie jest znana. Niewykluczone, że powstał na przełomie XVII i XVIII w., wraz z utworzeniem w Kuźnicy samodzielnej gminy żydowskiej. Prawdopodobnie podczas drugiej wojny światowej rozpoczął się proces dewastacji obiektu, kontynuowany w kolejnych dekadach. Teren był wykorzystywany jako pastwisko i kopalnia żwiru. Przez cmentarz przeprowadzono napowietrzną linię energetyczną. W zestawieniu cmentarzy opracowanym przez Urząd do Spraw Wyznań w 1981 r. podano: „Brak ogrodzenia, nagrobki poprzewracane. Cały teren porośnięty samosiewami”, powierzchnię (1,1 ha) oraz datę ostatniego pochówku (1945 r.). W 1994 r. wschodni sektor cmentarza został zajęty przez drogę Grodno - Białystok. Obecnie na cmentarzu znajdują pojedyncze destrukty nagrobków, w tym dwa w formie tzw. obudów tablic inskrypcyjnych. Są to nagrobki m.in. [...] Bejli córki Elchanana, zm. 10 maja 1900 r. oraz Awrahama Mordechaja syna Nisena Nowodzielskiego, zm. 29 czerwca 1938 roku. W centralnej części cmentarza znajduje się współczesny pomnik w formie granitowego głazu bez napisów. Granice cmentarza są nieczytelne - jego część o powierzchni 7798 m kw. jest otoczona płotem z żelaznych przęseł o wysokości około 1 m, zdobionych motywem menory, wykonanym między 1989 a 1996 r. Teren porastają trawa i drzewostan mieszany. Ze względu na sąsiedztwo przejścia granicznego cmentarz jest zagrożony zaśmieceniem i dalszą dewastacją. Właścicielem cmentarza jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Cmentarz jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz do rejestru zabytków nieruchomych województwa podlaskiego. To jeden z ponad 150 cmentarzy, które posiada Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Prosimy, pomóż nam utrzymać to miejsce pochówku Żydów z Kuźnicy. Napisz do nas, aby omówić formę Twojego wsparcia: fodz@fodz.pl. Tekst: Krzysztof Bielawski |