Czyżew, ul. Cicha, ul. Spokojna, podlaskie
Cmentarz żydowski w Czyżewie jest położony w południowo-wschodniej części miasta, przy ulicach Cichej i Spokojnej. Dokładna data założenia cmentarza nie jest znana. Cmentarz powstał w XIX w., przypuszczalnie w związku z wykorzystaniem powierzchni lub zamknięciem przez władze państwowe najstarszego cmentarza przy ul. Bóżniczej i Nurskiej. Cmentarz był czynnie użytkowany do lat drugiej wojny światowej. W tym czasie rozpoczął się proces jego dewastacji. Obiekt uległ daleko posuniętej destrukcji. Po 1945 r. skrajne części cmentarza zostały zabudowane i zajęte przez drogę, cmentarz został zalesiony. Wskutek zniszczeń zachowały się dwa destrukty nagrobków oraz fragment muru. Do 2024 r. teren był zaśmiecony, porośnięty niepielęgnowaną roślinnością. 27 czerwca 2012 r. w wyniku restytucji mienia przedwojennych gmin żydowskich część cmentarza – z wyłączeniem działek zajętych przez prywatnych użytkowników oraz przez ulicę Spokojną – stała się własnością Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, który 19 grudnia 2012 r. na podstawie aktu darowizny przekazał ją Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. W 2024 r. Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego we współpracy z Susan Littman, Narodowym Instytutem Dziedzictwa oraz władzami miasta uporządkowała cmentarz. Na jego skraju odsłonięto głaz z tablicą informacyjną. Upamiętnienie odbyło się w ramach programu „Oznakowanie cmentarzy żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej”, realizowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Cmentarz jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków. |