Cmentarz żydowski w Tykocinie jest położony na obrzeżach miejscowości, około 500 m na zachód od dawnej synagogi, pomiędzy ulicami Holendry i 27 Maja. Cmentarz znajduje się w obrębie współczesnej działki geodezyjnej nr 1398 na nieregularnym planie i powierzchni około 2,5 ha.

Cmentarz powstał na podstawie przywileju Olbrachta Gasztołda z 1522 r., w którym zapisano m.in.: „Miejsce też kładzenia się, gdzie martwe chować mają, daliśmy im za ogrody, wjeżdżając w bór pierwszą górą nad rzeką”.

Podczas drugiej wojny światowej Niemcy dokonywali na cmentarzu egzekucji Żydów i Polaków, m.in. 10 września 1943 r. zastrzelono na nim Władysławę Krysiewicz, ujętą za ukrywanie w Waniewie Szlomo Jaskółki, Lejzora i Beniamina Różanowiczów vel Razanowiczów wraz z małżonkami, Żydówki Olszy oraz nieznanej z imienia i nazwiska Żydówki z Warszawy.

Podczas wojny rozpoczęła się dewastacja cmentarza. Na rozkaz niemieckich władz okupacyjnych usunięto część płyt nagrobnych i rozebrano częściowo cmentarny mur, a pozyskany w ten sposób kamień użyto do budowy dróg. W procesie destrukcji - także po wojnie - brali udział również niektórzy Polacy, którzy nagrobki wykorzystali do różnych celów w swoich gospodarstwach. Teren cmentarza stał się miejscem wypasu bydła. W 1971 r. cmentarz został zajęty przez targowisko.

29 grudnia 1989 r. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Białymstoku wpisał cmentarz do rejestru zabytków nieruchomych i nakazał władzom Tykocina likwidację targowiska. 9 marca 1990 r. Naczelnik Gminy Tykocin wystąpił do Związku Religijnego Wyznania Mojżeszowego w RP o przyznanie miliarda złotych, z przeznaczeniem na urządzenie targowiska w nowym miejscu oraz na uporządkowanie cmentarza.

W wyniku zniszczeń w obrębie cmentarza zachowało się około 100 nagrobków, w większości pochodzących z XIX w. Najstarsza zidentyfikowana macewa jest datowana na 1754 r. Są to głównie nagrobki wykonane z granitowych głazów narzutowych. W zachodnim krańcu cmentarza można odnaleźć pojedyncze betonowe tumby, stanowiące pozostałości po zniszczonych nagrobkach. Od strony północnej i wschodniej zachował się przedwojenny, betonowy mur. Kilkanaście odzyskanych macew - z których część przerobiono na tarcze szlifierskie - przechowywanych jest w magazynie miejscowego muzeum.

W 2015 r. Fundacja Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich wykonała podstawową dokumentację 66 nagrobków: https://cemetery.jewish.org.pl/list/c_87.

W grudniu 2018 r., w ramach programu oznakowania cmentarzy żydowskich, realizowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Narodowy Instytut Dziedzictwa na murze cmentarza umieszczono tablicę informacyjną.

Właścicielem cmentarza jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Warszawie. Okresowo obiekt jest porządkowany przez wolontariuszy z różnych organizacji. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa podlaskiego.

To jeden z ponad 150 cmentarzy, które posiada Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Prosimy, pomóż nam utrzymać to miejsce pochówku Żydów z Tykocina. Napisz do nas, aby omówić formę Twojego wsparcia: fodz@fodz.pl.

Autor: Krzysztof Bielawski