 |
 |
 |
  |
||
 |
| home | aktualności | o nas | o dziedzictwie | projekty | partnerzy | przetargi | galeria | kontakt |
|
Przysucha, ul. Wiejska, mazowieckie Cmentarz żydowski w Przysusze jest położony między ulicami Wiejską i Cmentarną. Cmentarz powstał przypuszczalnie na początku XVIII w. Był wzmiankowany w aktach z 1723 r., w których sąd kościelny oskarżył miejscowego proboszcza za „pozwolenie na pogrzeby lutrów i żydów”. W 1806 r. na cmentarzu pochowano Awrahama z Przysuchy, jednego z pierwszych propagatorów chasydyzmu w centralnej Polsce; w 1813 r. cadyka Jaakowa Icchaka z Przysuchy – twórcę miejscowej dynastii chasydzkiej, a w kolejnych latach członków jego rodziny. Cmentarz był czynnie użytkowany do drugiej wojny światowej. W 1942 r. w zbiorowych grobach pochowano ciała osób zastrzelonych przez Niemców: 11 członków Judenratu oraz 19 osób zabitych na podwórzu zarządu gminy. Na polecenie Niemców część nagrobków użyto do utwardzania ulic i budowy posterunku żandarmerii. Proces dewastacji był kontynuowany w okresie powojennym. 9 maja 1955 r. Minister Gospodarki Komunalnej podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza. W dołączonej dokumentacji podano: „Powierzchnia jego wynosi 3 ha. [...] Teren cmentarza jest zupełnie zdewastowany, ogrodzenia nie ma, nagrobki zniszczone przez Niemców. Mogiły zrównane są z ziemią, na cmentarzu nie ma żadnych drzew ani krzewów. Ostatni pogrzeb odbył się w r. 1942”. Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Przysusze planowało urządzić na cmentarzu zieleniec. Jego teren wykorzystywano jako szkolny plac gimnastyczny. W 1987 r. rabin Nachum Elbaum i Fundacja Rodziny Nissenbaumów doprowadzili do ogrodzenia cmentarza i odbudowy dwóch oheli. Pojedynczy ohel z prawej strony chroni grób zmarłego w 1806 r. Awrahama z Przysuchy. Podwójny ohel stoi nad grobami miejscowych cadyków: Jaakowa Icchaka „Świętego Żyda” z Przysuchy (zm. w 1813 r.); Symchy Bunima (zm. w 1827 r.); Jerachamiela z Przysuchy (zm. w 1836 r.), Jaakowa Icchaka Elchanana (zm. w 1873 r.); Jerachamiela Jehudy Meira (zm. w 1897 r.); Cwi Hirsza Mordechaja (zm. w 1865 r.). W obrębie cmentarza zachowało się kilkadziesiąt destruktów macew, z których najstarszy jest datowany na 1771 r. Jedynie pojedyncze nagrobki znajdują się in situ. Cmentarz jest własnością Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Administratorem cmentarza jest fundacja Taferet Dawid. Od kilku lat z inicjatywy Radosława Ptaszyńskiego są organizowane akcje porządkowania cmentarza i odzyskiwania nagrobków. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych woj. mazowieckiego. Klucze do bramy i oheli są przechowywane przy ul. Wiejskiej 50a. Krzysztof Bielawski |
|
||||||||||||||||||||
 |
||
 |
 |
 |
 |
||
 |