Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego została założona na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Światową Organizacją Żydowską ds. Restytucji (WJRO) i Związkiem Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP (ZGWŻ). Naszym celem jest ochrona materialnych reliktów kulturowego dziedzictwa Żydów w Polsce. Działamy na tych terenach, którymi, z racji zbyt dużej odległości, trudno jest zajmować się gminom żydowskim. Obszar działania Fundacji to blisko dwie trzecie powierzchni Polski.
Do zadań Fundacji należą:
- restytucja mienia dawnych gmin żydowskich (Fundacja działa tu jako pełnomocnik ZGWŻ) – synagog, cmentarzy i innych obiektów, które służyły działalności religijnej, edukacyjnej, charytatywnej i społecznej (na podst. Ust. z dn. 27.02.1997 o stosunku Państwa do Gmin Wyznaniowych Żydowskich, Dz. Ust. 41 poz. 251 ze zm.);
- zarządzanie odzyskanym mieniem;
- ochrona tych obiektów, które mają wyjątkowe znaczenie religijne lub historyczne.
Numery kont
PLN: PL 23 1030 1508 0000 0005 0294 3006
USD: PL 98 1030 1508 0000 0005 0294 3014
Numer NIP
525-22-39-536
Newsletter
Jeżeli chcą Państwo być informowani o aktualnych działaniach Fundacji, prosimy o wpisanie swojego adresu e-mail w polu "Newsletter" w prawej dolnej części strony.
CMENTARZE
Ze szczególnym zaangażowaniem podejmujemy inicjatywy związane z porządkowaniem i upamiętnianiem cmentarzy żydowskich. Nasze działania odbywają się z uwzględnieniem wszelkich wytycznych rabinicznych odnośnie prawa żydowskiego (halachy). W tym celu Fundacja ustanowiła Komisję Rabiniczną ds. Cmentarzy, która rozstrzyga sprawy z zakresu halachy dotyczące cmentarzy znajdujących się pod opieką Fundacji. Wszelkie prace na cmentarzach żydowskich prowadzone przez Fundację są nadzorowane przez Komisję Rabiniczną oraz Naczelnego Rabina Polski Michaela Schudricha.
Fundacja jest właścicielem 154 cmentarzy żydowskich w 15 województwach. We współpracy z innymi organizacjami i osobami prywatnymi ogrodziliśmy cmentarze m.in. w Mszczonowie, Dubience, Kolnie, Iłży, Wysokiem Mazowieckiem, Siedleczce-Kańczudze, Żurominie, Myślenicach, Szczebrzeszynie, Narolu, Mogielnicy, Radoszycach, Głogowie Małopolskim, Żelechowie i Sokołowie Małopolskim.
Od 2015 r. Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego realizuje projekt “Adoptuj cmentarz żydowski”, którego celem jest poszukiwanie sojuszników w walce o zachowanie cmentarzy żydowskich w Polsce. Zapraszamy osoby prywatne, rodziny, grupy, wspólnoty i organizacje zainteresowane upamiętnianiem cmentarzy żydowskich do podjęcia współpracy z naszą Fundacją i symbolicznego „adoptowania” cmentarza żydowskiego w dane miejscowości. Zakres tematyczny projektu może obejmować zarówno działania na małą skalę, takie jak przygotowanie i zainstalowanie na terenie cmentarza tablicy pamiątkowej, przypominającej turystom i mieszkańcom o charakterze tego miejsca (nawet, jeśli nie ma na nim macew), jak i szeroko zakrojone przedsięwzięcia w rodzaju budowy ogrodzenia, bramy, lapidarium czy pomnika.
PARTNERSTWA, ROZWÓJ LOKALNY, REWITALIZACJA
Zabytki dziedzictwa żydowskiego w Polsce są bezcennym świadectwem wspólnej historii. Chcemy, aby służyły teraz lokalnym społecznościom, zyskując funkcje dostosowane do potrzeb mieszkańców. Autentyczna i trwała rewitalizacja jest jednak możliwa tylko we współpracy z lokalnymi władzami oraz organizacjami pozarządowymi.
Rewitalizacja synagogi w Przysusze
W 2012 r. Fundacja rozpoczęła realizację projektu rewitalizacji synagogi w Przysusze, wzniesionej w latach 1774-1777. Pod koniec XVIII w. miasto stało się ważnym ośrodkiem chasydyzmu i zyskało sławę dzięki mieszkającym w nim cadykom (chasydzkim przywódcom religijnym). W 2014 r. mamy nadzieję kontynuować prace w synagodze w Przysusze. W październiku 2013 r. Fundacja złożyła do MKiDN wniosek o dofinansowanie renowacji kamiennych elewacji gmachu.
Rewitalizacja synagogi w Zamościu, www.zamosc.fodz.pl
Renesansowa synagoga na Starym Mieście w Zamościu jest jednym z najwspanialszych zabytków kultury żydowskiej w Polsce. Od 2005 r. budynek jest własnością Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Naszym celem jest przekształcenie go w nowoczesne centrum kulturalne, które służyć będzie zarówno odwiedzającym Zamość Żydom, jak i mieszkańcom miasta.
W 2008 r. projekt "Rewitalizacja renesansowej synagogi w Zamościu na potrzeby Szlaku Chasydzkiego oraz lokalnej społeczności" uzyskał wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Prace budowlane i konserwatorskie rozpoczęły się w lipcu 2009 r. i zostały zakończone w lecie 2010 r. Uroczyste otwarcie synagogi odbyło się 5 kwietnia 2011 r.
Rewitalizacja zespołu synagogalnego w Kraśniku
W ramach projektu "Rewitalizacja renesansowej synagogi w Zamościu na potrzeby Szlaku Chasydzkiego oraz lokalnej społeczności" realizowane jest również działanie "Restauracja zespołu synagogalnego w Kraśniku, etap I (prace zabezpieczające przed dalszą degradacją)". Prace w Kraśniku zostały przeprowadzone w 2010 r.
EDUKACJA
Wierzymy, że działania edukacyjne mają kluczowe znaczenie dla skutecznej ochrony dziedzictwa żydowskiego. W latach 2005-2016 realizowaliśmy program edukacyjny "Przywróćmy Pamięć", którego celem było angażowanie młodzieży w poznawanie lokalnego wielokulturowego dziedzictwa i przywracanie innym mieszkańcom pamięci o nim. Ważnym elementem pracy uczniów była opieka nad cmentarzami żydowskimi.
W programie "Przywróćmy Pamięć" udział wzięło ponad 350 szkół i placówek wychowawczych, niemal 10 tysięcy uczniów i prawie 400 nauczycieli ze wszystkich zakątków Polski. Z ich działaniami można zapoznać się na stronie programu: www.pamiec.fodz.pl
LAUR PAMIĘCI
W czerwcu 2015 r. w Warszawie miała miejsce ceremonia wręczenia pierwszej edycji nagrody „Laur Pamięci”, którą uhonorowanych zostało pięć osób i instytucji z całej Polski zaangażowanych w zachowanie dziedzictwa polskich Żydów i dialog polsko-żydowski. Odznaczenie „Laur Pamięci” ma formę formie honorowego dyplomu i statuetki. Program prowadzony jest przez Ambasadę Izraela w Polsce, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP, oraz Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
Zainicjowanie programu „Laur Pamięci” wiąże się z 25 rocznicą przywrócenia relacji dyplomatycznych pomiędzy Polską a Izraelem.
JEWISH STUDIES
W 2012 r., z okazji 10-lecia Fundacji, opublikowaliśmy album „Ochrona dziedzictwa żydowskiego w Polsce”. Prezentuje on najważniejsze i najbardziej spektakularne działania na rzecz zachowania zabytków kultury żydowskiej ostatniej dekady poprzez ukazanie osiągnięć Fundacji na przestrzeni lat 2002-2012. W albumie zaprezentowane zostały najbardziej imponujące działania Fundacji: rewitalizacja renesansowej synagogi w Zamościu, remont synagog w Kraśniku i odnowienie wielu cmentarzy żydowskich z terenu całej Polski.
ANTYSEMITYZM
Fundacja nie może pozostać obojętna na żadne przejawy antysemityzmu; konsekwentnie zgłaszamy władzom wszelkie incydenty, które mają charakter antysemicki (ulotki, publiczne wypowiedzi, graffiti) lub przejawiają się w niszczeniu mienia stanowiącego historyczne dziedzictwo polskich Żydów.
W miesięczniku "Midrasz" (nr 1/105, styczeń 2006) ukazał się artykuł adwokat Moniki Krawczyk "Restytucja mienia gmin żydowskich w Polsce-stan rzeczy z perspektywy (prawie) 10 lat".
Strona 1Strona 2Strona 3 Ustawa o stosunku Państwa do GWŻ w RP Podstawą prawną regulującą stosunek Państwa do Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP jest ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. ( Dz.U. nr 41 poz.251 z 26.IV.1997 r. ) o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP.
Ustawa ta wpisuje się w porządkowanie polskiego prawa wyznaniowego, które stało się możliwe i konieczne po dokonaniu w Polsce przekształceń polityczno-ustrojowych zainicjowanych w 1989 r.
Celem ustawy jest normalizacja wzajemnych relacji państwowo-kościelnych w nowym porządku polityczno-ustrojowym Rzeczpospolitej Polskiej. Element tej normalizacji stanowi m.in. uregulowanie spraw majątkowych.
Regulacja majątkowa ogranicza się do spraw nieruchomości byłych Żydowskich Gmin Wyznaniowych oraz wyznaniowych żydowskich osób prawnych. Do tych zalicza się obiekty służące celom kultu religijnego: cmentarze, synagogi, domy modlitw, domy pogrzebowe, łaźnie rytualne, obiekty gmin żydowskich służące w przeszłości działalności oświatowo-wychowawczej i charytatywno-społecznej takie jak szkoły, szpitale, ochronki, domy opieki oraz budynki siedzib urzędów gmin.
Art.31 ust1. ustawy określa możliwe sposoby zaspokojenia roszczeń, zgłoszonych w postępowaniu regulacyjnym w odniesieniu do nieruchomości położonych w granicach II Rzeczpospolitej Polskiej.
Regulacja może polegać na:
1. przeniesieniu własności nieruchomości lub ich części
2. przyznaniu nieruchomości zamiennej, gdy przeniesienie własności nieruchomości natrafiało na trudne do przezwyciężenia przeszkody
3. przyznania odszkodowania ustalonego według przepisów o wywłaszczeniu nieruchomości, w razie niemożności dokonania regulacji przewidzianych w pkt.1 i 2.
Art.31 ust.2 wspomnianej ustawy stanowi, że regulacja w odniesieniu do cmentarzy żydowskich oraz nieruchomości położonych na obszarze ziem Zachodnich i Północnych może polegać jedynie na przekazaniu nieruchomości lub ich części. W razie niemożności dokonania takiej regulacji postępowanie podlega umorzeniu.
Ujednolicony tekst Ustawy